چگونه استرس‌ مالی خود را کاهش دهیم؟

داشتن استرس مالی در عصر جدید تقریبا اجتناب ناپذیر است. در عصر کنونی، همه چیز با سرعت سرسام آوری رو به جلو پیش میرود. موضوعاتی که تا گذشته حتی به ذهن افراد خطور نمی‌کرد، امروزه امری عادی و روزانه محسوب می‌شوند. به بیان دقیق تر موضوعات و پدیده‌های نه چندان خوشایندی در زندگی مردم عادی ایجاد شده‌اند و زندگی آنها را بیشتر از هر موقع دیگری در طول تاریخ، تحت تاثیر خود قرار داده‌اند.

یکی از این پدیده‌ها، انواع استرس‌هایی است که هر روزه با آن مواجه می‌شویم. یکی از مهمترین انواع آن که شاید گاهی اوقات در قسمت عمده‌ای از طول عمر فرد با او همراه باشد، استرس مالی است. ممکن است بارها برایتان اتفاق افتاده باشد که هزینه‌های زندگیتان از درآمد شما بیشتر شده باشند یا موعد پرداخت وام و قسط شما نزدیک باشد و شما به اندازه کافی ، پول برای پرداخت آن پس‌انداز نکرده باشید.این‌ها همه مواردی هستند که می‌توانند در افراد ، استرس مالی ایجاد کنند.
در این مقاله از «پاسخ از ما»، می‌خواهیم در ابتدا استرس مالی و انواع آن را بشناسیم و سپس برای رفع یا در صورت امکان، پیشگیری از استرس مالی، روش‌هایی را به شما معرفی کنیم.

تعریف استرس مالی

معمولا” زمانی که میزان هزینه‌ها بیشتر از درآمد شود، نگرانی از بوجودآمدن مشکلات مالی ، باعث بروز استرس مالی می‌شود.
استرس مالی در شرایط عدم ثبات اقتصادی در دنیای امروز، یکی از رایج‌ترین منابع استرس برای اکثر مردم به شمار می‌رود، اما باید به یاد داشت که نگرانی نه تنها چیزی را حل نمی‌کند، بلکه شرایط را دشوارتر می‌کند.

قرار گرفتن در معرض استرس مالی به مدت طولانی و نیز تحمل کردن میزان غیرقابل تحملی از استرس‌های مالی، می‌تواند باعث ایجاد استرس حاد مالی (acute financial stress/AFS) شود.

 استرس حاد مالی عبارتست از الگویی از افکار ناخواسته و ناخودآگاه همراه با داشتن احساسات مختل شده و نامنظم و بروز رفتارهای اجتنابی مرتبط با اوضاع مالی.

هنگام وقوع استرس حاد مالی، مغز و بدن ما توانایی کنترل و مدیریت استرس وارد شده را از دست می‌دهند.

به گفته دکتر باکوالتر (Dr. Buckwalter)، در شرایط فشار اقتصادی ممکن است آنقدر درگیر رفع مشکلات مالی و فکر کردن به پرداخت قبض‌ها و وام‌ها شوید که وقتی به خودتان می‌آیید، متوجه می‌شوید که سه هفته متوالی به هیچ چیزی جز اوضاع مالی خود فکر نکرده‌اید.

با وجود اینکه استرس مالی می‌تواند تمام جنبه‌های زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد، اما شما باید تمرکز خود را روی سه حیطه اصلی از زندگیتان معطوف کنید و ببینید که تاثیر استرس مالی روی این حیطه‌ها، چیست.

تاثیر استرس روی سه حیطه اصلی زندگی

1.  افکار
   استرس مالی می‌تواند باعث ایجاد افکار منفی مداوم، مانند سرزنش خود برای اشتباهاتی که در گذشته مرتکب آن‌ها شده‌اید، شود.
2. احساسات
   استرس مالی می‌تواند باعث ایجاد احساساتی مانند ترس، نگرانی و اضطراب یا افسوس خوردن از وضعیت کلی مالیتان بشود.
3. رفتار
   استرس مالی می‌تواند باعث ایجاد تغییراتی در رفتار شما بشود؛ مثلا باعث مختل شدن روابط اجتماعی شما شود.

با توجه کردن به این سه حیطه، می‌توانید تشخیص دهید که سطح استرس مالی شما تا چه حدی است و به تناسب آن به انجام اقدامات لازم بپردازید.

در ادامه، برای شناخت هرچه بیشتر استرس مالی، دلایل به وجود آمدن آن را به شما معرفی می‌کنیم و در انتها، روش‌هایی برای رفع و جلوگیری از استرس مالی را بیان خواهیم کرد.

دلایل استرس مالی

همانطور که گفته شد، برای رفع مشکل استرس مالی، در ابتدا باید علت بوجود آمدن آن را بررسی کنیم. دلایل و علت‌های بسیار زیادی برای داشتن استرس مالی وجود دارد..ولی به طور عمومی، می‌توان آن‌ها را در موارد زیر خلاصه کرد:

•  درآمد ناکافی

در کشور ما، بسیاری از افراد، هنگام مدیریت پول خود، دچار مشکل می‌شوند. یکی از دلایل آن نبود درآمد کافی و نامتناسب بودن میزان درآمد و هزینه‌های زندگی است.
در شرایطی که هزینه‌های زندگی به طور صعودی و حتی تصاعدی افزایش می‌یابند و در نهایت از میزان درآمد افراد نیز بیشتر می‌شوند، افراد جامعه به ویژه قشر فقیر آن، به شدت در معرض استرس‌های مالی قرار می‌گیرند. خیلی از افراد متوسط جامعه نیز، ما بین فیش‌های حقوقی خود، کمبود منابع مالی را تجربه می‌کنند و تا رسیدن به فیش حقوقی بعدی، استرس مالی فراوانی را تجربه خواهند کرد.

مردم برای مقابله با این شرایط، مجبور به گرفتن وام یا قرض گرفتن از آشنایان خود می‌شوند که خود، باعث به وجود آمدن فشار روانی بیشتری خواهد شد.

• بدهکاری

نداشتن درآمد کافی موجب می‌شود که افراد برای حفظ شیوه زندگی خود، وام بگیرند و یا در مواردی از دیگران برای رفع مشکلاتشان کمک بگیرند. پس از مدتی، این افراد، خود را زیر بار سنگینی از بدهکاری‌های پرداخت نشده خواهند دید و قطعا استرس مالی شدیدی را تجربه خواهند کرد.

• بیکاری

در کشور ما متاسفانه نرخ بیکاری افراد روز به روز افزایش پیدا می‌کند. با توجه به موج مدرک‌گرایی که در کشور ایجاد شده و بسیاری از افراد دارای تحصیلات دانشگاهی هستند و از طرفی، میزان کارآفرینی و تامین امنیت کاری از طرف دولت و ارگان‌های مربوطه نیز به درستی انجام نمی‌شود، در نتیجه وضعیت بی‌ثبات مالی که امروزه شاهد آن هستیم رخ داده است.

در بسیاری از مواقع، افراد تحصیل‌کرده و دارای مدرک تحصیلی معتبر و افرادی که شاید حتی تحصیلات مقدماتی خود را به درستی تمام نکرده‌اند، به یک اندازه درآمد دارند. افراد تحصیل کرده نمی‌توانند کار مناسب خود را پیدا کنند و برای اینکه بتوانند از پس مخارج ابتدایی خود بربیایند، تن به انجام کارهایی با دستمزد بسیار پایین و با شرایط کاری بسیار سنگین می‌دهند.

این امر علاوه بر اینکه موجب ایجاد استرس مالی برای قشر جوان جامعه می‌شود، باعث فرسودگی آن‌ها نیز خواهد شد که خود موجب پدیدار شدن مشکلات روانی، جسمی و حتی مشکلات ارتباطی و اجتماعی آن‌ها می‌شود. به علاوه، جوانان به دلیل نداشتن درآمد کافی، توانایی تشکیل خانواده را ندارند و این موضوع، مشکلات اجتماعی فراوانی را به دنبال خواهد داشت.

تمامی این عوامل، باعث ایجاد استرس در افراد خواهند شد و به نوعی روی سلامت جسمی و روانی افراد تأثیر خواهد گذاشت و یکی از انواع این استرس‌ها، استرس مالی خواهد بود.

نشانه‌های استرس مالی

خیلی از اوقات ممکن است که شما در تمام طول روز ، ذهنتان درگیر فکر کردن به مسائل مالی مختلفی مانند اینکه چقدر پول برای شما باقی مانده است یا اینکه چقدر پول برای پرداخت فلان صورت حساب کم دارید شده باشد، یا اینکه به فکر این هستید که چگونه می‌توانید خانه‌ای مناسب برای زندگی خود و خانواده‌تان فراهم کنید و یا حتی چگونه از پس مخارج زندگی خانواده خود بربیایید.

این درگیری‌های ذهنی و استرس‌هایی که می‌توان گفت مدت زمان بسیار زیادی از عمر افراد، با آن‌ها همراه هستند، می‌توانند به تدریج موجب ایجاد مشکلات و بیماری‌های مختلف روانی و حتی جسمانی شوند که گاهی اوقات اگر هرچه سریع تر به آن‌ها توجه نشود و برای درمان آن‌ها اقدامی انجام نشود، می‌توانند زندگی افراد را تا حد زیادی، تهدید کنند.

در اینجا به معرفی تعدادی از نشانه‌های استرس مالی می‌پردازیم تا با تشخیص دادن هر چه سریع‌تر آنها، بتوانید هرچه زودتر به رفع آن‌ها بپردازید.

۱-اضطراب و افسردگی

نگرانی درباره وضعیت مالی، می‌تواند باعث ایجاد دغدغه‌های فراوانی برای افراد بشود؛ به طوری که ممکن است افراد از ترس اینکه طلبکاران آن‌ها برای گرفتن پول خود با تلفن آن‌ها تماس بگیرند، هیچگاه تلفن را جواب ندهند.

یک مطالعه که اخیرا” انجام شده است نشان می‌دهد که دچار شدن به استرس مالی قابل توجه، می‌تواند ابتلا به افسردگی را به دنبال داشته باشد.

این مطالعه همچنین نشان داده است که افزایش ده درصدی بدهکاری‌های کوتاه مدت، می‌تواند تا بیست و چهار درصد علائم افسردگی را افزایش دهد.

اگر شما هم درگیر چنین مشکلات ذهنی و اضطراب‌های مداوم هستید و به دلیل شرایط بد اقتصادی ، دائما” احساس غم و ناراحتی را تجربه می‌کنیدو نمی‌دانید که دلیل آن چیست، بهتر است به فکر راهکارهایی باشید که اوضاع مالی خود را مدیریت کنید و یا با یک مشاور مالی تماس بگیرید و از او کمک بخواهید.

۲- ولخرجی

یکی از واکنش‌های افراد هنگام مواجه شدن با استرس مالی، بیشتر خرج کردن می‌باشد. این موضوع باعث می‌شود که افراد، برای مدت کوتاهی بتوانند ذهن خود را از عواملی که باعث ایجاد استرس در آن‌ها می‌شود، برهانند.این موضوع البته باعث می‌شود که در آخر ماه، به دلیل نداشتن مدیریت درست دچار مشکلات مالی بیشتر و به طبع آن ، دچار استرس مالی بیشتری نسبت به قبل بشوند.

۳- خدشه دار شدن روابط

یکی از معمول‌ترین بحث و جدل‌هایی که بین زوجین پیش می‌آید، بر سر مسائل مالی است. خیلی از اوقات داشتن انتظارات مختلفی که زوجین از یکدیگر برای تأمین مالی دارند، باعث ایجاد مشاجره بین آن‌ها خواهد شد که به تدریج رابطه آن‌ها را خدشه‌دار خواهد کرد.این موضوع محدود به زوج‌ها نشده و ممکن است بین افراد خانواده و حتی دوستان نیز مشاهده شود.

طبق یک همه‌پرسی که اخیرا برگزار شده است، حدود ۵۷% افراد مورد بررسی، ادعا کرده‌اند که یک رابطه دوستانه یا عاطفی آن‌ها، به دلیل مسائل مالی دچار مشکل شده و پس از مدتی حتی از بین رفته است.

یکی از پیامدهای استرس مالی ، بحث و مشاجره مداوم با شریک زندگی و یا دوستان نزدیک یا اعضای خانواده است.

باتوجه به اینکه استرس مالی به جزئی لاینفک و جدایی ناپذیر در زندگی های امروزی ما تبدیل شده است، رهایی از آن ، تبدیل به یکی از آرزوهایی شده که افراد حاضرند هر کاری که لازم است انجام دهند تا به آن دست یابند.

مردم از هیچ تلاشی در راه از بین بردن استرس مالی از زندگی شان مضایقه نمی کنند و سخت به دنبال راهی هستند تا هر گونه استرس و تنش را از زندگی خود حذف کنند.

در ادامه این مقاله، ما همراه شما هستیم تا با راه هایی جهت پیشگیری و مدیریت استرس مالی آشنا شوید.  

راه‌های پیشگیری و از بین بردن استرس مالی

اضطراب و استرس مالی، همواره بسیاری از افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مهم نیست که چقدر درآمد داشته باشند یا اینکه چگونه اوضاع مالی خود را مدیریت کرده باشند، به دلایل مختلف، ممکن است اتفاقاتی رخ بدهد که باعث ایجاد استرس مالی شود.حال که دلایل ایجاد استرس مالی و نشانه‌های آن و همینطور تاثیری که می‌تواند روی افراد، چه در کوتاه مدت و چه در طولانی مدت بگذارد، بررسی کردیم.

می‌خواهیم روش‌هایی را برای پیشگیری از دچار شدن به استرس مالی و یا رفع آن، به شما معرفی کنیم تا از عوارضی که می‌تواند زندگی شما را مختل کند، اجتناب کنید.

۱- برخورد مستقیم

اولین اشتباهی که افراد در هنگام مواجه شدن با استرس مالی مرتکب می‌شوند، این است که آن را نادیده می‌گیرند و یا حتی در مواقعی، آن را به عنوان یک امر طبیعی می‌پذیرند. گاهی اوقات هم از اینکه دچار استرس شده‌اند آگاهی دارند، اما تلاش می‌کنند از رویارویی با آن اجتناب کنند.

باید دانست که اگر به این موضوع توجه کافی نداشته باشید، مشکلات شما به تدریج پیچیده‌تر خواهند شد و پس از مدتی ، شما دیگر توانایی برطرف کردن آن‌ها را ندارید و تنها چیزی که برای شما باقی می‌ماند،فرسودگی و ناامیدی خواهد بود.

برخورد مستقیم با این موضوع به شما کمک می‌کند تا در هنگام مواجه شدن دوباره با این موضوع به راحتی از پس آن بربیایید و مسائلی مانند آن، خیلی کمتر ذهن شما را درگیر خود کند.

یکی از راه‌های مواجه شدن با استرس مالی، صحبت کردن درباره آن است؛ گاهی اوقات شنیدن نظرات و پیشنهادات دیگران می‌تواند به شما در برطرف کردن مشکلاتتان کمک شایانی برساند.

با همسر یا دوست صمیمی و مورد اعتمادتان ، موضوع را در میان بگذارید و در صورت نیاز به یک مشاور مالی مراجعه کنید.

۲- برای خود بودجه تعیین کنید

خیلی از اوقات ، افرادی که به نسبت ، درآمد خوبی هم دارند، دفعات زیادی با کمبود منابع مالی مواجه شده‌اند و به طبع آن، استرس مالی را تجربه کرده‌اند که معمولا دلیل اصلی آن نداشتن مدیریت درست مالی است.

اولین قدم در رسیدن به مدیریت درست مالی، داشتن یک بودجه منظم است. تعیین کردن بودجه به این معناست که شما برای یک مدت زمان مشخص، مقدار هزینه‌های خود را کنترل کرده و در حد معینی، حفظ کنید و از حد تعیین شده، بیشتر خرج نکنید.

تعیین کردن بودجه در واقع مانند نقشه مالی شما عمل می‌کند. با این کار می‌توانید بفهمید که در کجا هزینه‌های اضافی انجام داده‌اید و یا اینکه در انجام کدام هزینه‌ها می‌توانید صرفه‌جویی کنید یا حتی اینکه کدام مخارج را به طور کلی حذف کنید.

سعی کنید حداقل به صورت ماهیانه مخارج خود را بررسی کنید تا بتوانید وضعیت مالی خود را به تدریج بهبود ببخشید.

۳- افزایش درآمد

گاهی اوقات، شرایطی ایجاد خواهد شد که شما را مجاب می‌کند تا به فکر تغییر شغل خود باشید.
خیلی از اوقات ، کمبود درآمد، مربوط به همین حرفه‌ای است که آن را دنبال می‌کنید.
یکی از راه‌حل‌ها برای این موضوع، کار کردن به صورت پاره‌وقت و یا انجام دادن کارهای غیرحضوری و به اصطلاح انجام دادن کار در منزل می‌باشد.

سایت‌ها و دفاتر اشتغال‌زایی فراوانی در این موضوع فعالیت می‌کنند و شما می‌توانید از آنها برای پیدا کردن یک منبع درآمد اضافی و حتی در مواقعی، منبع درآمد اصلی، از آنها استفاده کنید.

از نمونه سایت‌های شغل‌یابی می‌توان به JOBINJA.IR  و یا JOBVISION.IR  اشاره کرد.

بدهکاری ، دلیل اصلی ایجاد استرس مالی است.

چه این بدهکاری به دلیل هزینه‌های بی‌رویه باشد و چه به دلیل مشکلات و موانع انکارناپذیری باشد که در طول زندگی هر فردی، می‌تواند اتفاق بیافتد.

برداشتن قدم‌هایی برای رهایی از بدهکاری‌ها، می‌تواند استرس مالی شما را تا حد زیادی کاهش دهد.
اگرچه کار راحتی نیست اما شما می‌توانید با برنامه‌ریزی و مدیریت اوضاع مالی خود، بدهی های خود را پرداخت کنید و استرس مالی خود را به تدریج کاهش دهید و یا حتی آن را به طور کلی از میان بردارید.

۴- هدف‌گذاری

داشتن یک دید کلی از اینکه با درآمد خود ، چه کاری می‌توانید انجام دهید یا اینکه برای چه هدفی در تکاپو هستید، می‌تواند باعث ایجاد اعتماد به نفس و به طبع آن، داشتن استرس مالی کمتر بشود.

هنگامی که اوضاع مالی شما تحت کنترل باشد، با اینکه سختی‌هایی را متحمل می‌شوید اما می‌توانید با اطمینان، به راه خود ادامه دهید و در جهت رسیدن به هدف خود گام بردارید.
این موضوع که هدف خود را به تصویر بکشید ، باعث می‌شود که هدف خود را ملموس‌تر و واقعی‌تر ببینید و بتوانید تحقق یافتن آن را در ذهن تصور کنید.

برای مثال، اگر شما به بانک ، بدهکار هستید، مبلغ کلی بدهکاری را روی یخچال بنویسید و پس از هر پرداخت ماهیانه، خواهید دید که به تدریج، به پرداخت کامل بدهکاری نزدیک شده‌اید.
این موضوع باعث ایجاد انگیزه در شما خواهد شد که به شما در ادامه دادن راه، کمک شایانی خواهد کرد.

دانستن این موضوع اهمیت دارد که انواع استرس‌های مالی که افراد ، ممکن است به آن دچار شوند، متفاوت است اما معمولا” شیوه برخورد با آن‌ها و روش رفع آنها برای انواع مختلف استرس مالی، یکسان است.

امید است که با وجود مشغله‌هایی که امروزه در جامعه برای شما ایجاد می‌شود، بتوانید با حفظ آرامش و انجام دادن روشهای هوشمندانه، بهترین تصمیمات را بگیرید و در جهت پیشرفت اوضاع کلی زندگیتان حرکت کنید.

برای مطالعه بیشتر راجع به این مبحث، مقاله استقلال مالی را مطالعه کنید.

منابع مرتبط برای مطالعه بیشتر مدیریت مالی

• مدیریت مالی موفق نوشته رابرت کیوساکی و شارون لیچر، ترجمه علی اکبر خسروی

شاید با خودتان فکر کنید تغییر عادات قبلی ، برایتان سخت است، اما لازم است بدانید تغییر کردن، تنها به خودتان بستگی دارد؛ یعنی تغییر عادات قبلی تان به این بستگی دارد‌ که چقدر مایل به کنترل و به دست گرفتن افسار زندگی مالی تان هستید.

اگر قدمی در راه تغییر برندارید، در وضعیت شما تغییری حاصل نخواهد شد.

اگر فکری به حال تغییر مسیر زندگی مالی تان نکنید، همه تلاش های شما برای پیشرفت مالی، بیهوده و بی ثمر خواهد ماند و بیشتر درآمد ماهیانه تان برای پرداخت صورتحساب ‌هایی صرف می شود که هیچ وقت تمامی ندارند.

همچنین، در صورتی که به ماندن در وضعیت فعلی خود رضایت بدهید، گرفتاریهایتان تمام نخواهند شد.

•  پدر پولدار، پدر بی‌پول نوشته رابرت کیوساکی

کتاب «پدر پولدار، پدر بی پول» تا به حال، یکی از پر فروش ترین کتاب های بازار در زمینه مدیریت مالی شخصی بوده است.نویسنده کتاب، رابرت کیوساکی، خوانندگان کتابش را به دوران کودکی اش می برد و تفاوت فاحش بین پدر نه چندان پولدار خودش با پدر یکی از دوستانش که یکی از ثروتمند ترین افراد هاوایی بود را برای ما بازگو می کند.

با نشان دادن این تفاوت ها، کیوساکی به ما نه تنها کمک می کند که بتوانیم به نحو احسن ، زندگی مالی مان را مدیریت کنیم، بلکه به ما همچنین یاد می دهد که به فرزندان خود هم کمک کنیم تا آن ها نیز از پس مدیریت مالی زندگی شان بربیایند.

کیوساکی معتقد است که بین این موضوع که شما برای پول کار کنید و اینکه پول برای شما کار کند، تفاوت عمیقی وجود دارد.

 

•  تمام پول برگشتی ، نوشته دیو رامسی

وقتی بحث پول و اقتصاد در میان است، خیلی از افراد به یک دلیل خوب ، مشتاق هستند تا به حرف های دیو رامسی گوش بدهند: برنامه رامسی بر روی ۵۵۰ شبکه رادیویی پخش میشود و در هفته بیش از ۸ میلیون مخاطب دارد.

علاوه بر این، او ۵ کتاب پرفروش از جمله «تمام پول برگشتی» را نوشته است. رامسی در این کتاب ، هیچ گونه تکنیک و راهکاری را برای سریع پولدار شدن به شما یاد نمی دهد؛ در حقیقت او در هیچ‌کدام از کتاب هایش چنین توصیه هایی نکرده است.

این کتاب ، راهنمایی قابل اتکا برای پس‌انداز صحیح درآمدمان در بحبوحه شرایط دشوار زندگی است. این کتاب به ما کمک می کند تا بتوانیم مشکلات و شرایط بغرنج زندگی مان را پشت سر بگذاریم و بعدها بتوانیم با اطمینان خاطر ، دوران بازنشستگی خودمان را سپری کنیم.

رامسی اعتقاد دارد که باید قرض‌ هایمان را تسویه کنیم و او در این راه ما را راهنمایی می کند.

•  پول شما یا زندگی شما نوشته ویکی روبین

این کتاب، تفاوت عمده ای با کتاب های رایج در زمینه مدیریت مالی دارد.
کتاب «پول شما یا زندگی شما» به جای اینکه بیشتر ، رویکرد آموزش مسائل مالی را در پیش بگیرد، درباره این موضوع صحبت می کند که از زندگی با امکاناتی که در اختیار داریم، لذت ببریم و شغل خودمان را بر این اساس، انتخاب کنیم که چقدر خوشحالمان می کند و توجه چندانی به میزان درآمد آن شغل نکنیم، چون پول به دست آوردن، نباید باعث رنج و ناراحتی ما شود.

استرس مالی چه تاثیری بر روی شما گذاشته است؟ تجربه شما از داشتن استرس مالی چیست؟ نظرلت خود را با پاسخ از ما به اشتراک بگذارید.