راهنمای مطالعه
- از بچه مردم یاد بگیر!
- مرد که گریه نمی کنه!
- تو با بقیه بچه ها فرق داری
- اگه فلان کارو نکنی دیگه دوستت ندارم
- همین که گفتم. دیگه حرف نباشه!
- تو چقدر ساده ای! این قدر به همه اعتماد نکن
- لوس بازی در نیار!
- اگه امشب مودب باشی برات بستنی می خرم
- دختر که نباید بلند بخنده
- بزرگ که شدی می فهمی
- این قدر نخور چاق میشی!
- سخن پایانی
والدین گاهی از تاثیر حرف هایشان بر سلامت روان کودکان آگاه نیستند؛ در صورتی که تک تک جملات والدین می توانند بر ذهن و روح فرزندان تاثیری گسترده داشته باشند. در این مقاله به ۱۲ جمله ای اشاره می کنیم که هرگز نباید به فرزندان خود بگویید؛ عباراتی که اثر مخرب زیادی به روح و روان فرزندان تان وارد می کنند. متاسفانه این جملات در فرهنگ ما کاربرد بسیار زیادی هم دارند. شاید بتوان گفت این ۱۲ جمله دقیقا همان جملاتی هستند که کودکان آن ها را بیشتر از همه می شنوند!
با پاسخ از ما همراه باشید.
از بچه مردم یاد بگیر!
این جمله یکی از اضطراب آورترین جملاتی است که کودکان می شنوند.
با مقایسه کردن کودکتان با بچه های دیگر موجب می شوید تلاش ها و استعدادهای فرزندتان به چشم نیاید و آنها مورد تشویق واقع نشوند.
به هر حال، همیشه یک بچه موفق تر در جایی پیدا می شود که بتوانید فرزندتان را با او مقایسه کنید و این کار پسندیده و درستی نیست که بخواهید توانایی های کودک خودتان را نادیده بگیرید و او را با دیگران مقایسه کنید.
این عبارت احساس ناکافی بودن را به کودکان القا می کند. آن ها در ناخودآگاه شان تصور می کنند که از وجود آنها ناامید شده اید و دوستشان ندارید. علاوه بر این، مقایسه رفتار فرزندان با سایر کودکان به شدت اعتماد به نفس آن ها را کم می کند و باعث برانگیخته شدن حس حسادت و اضطراب در آنها می شود.
مرد که گریه نمی کنه!
کودکان پسر مانند کودکان دختر گاهی برای تخلیه احساسات خود نیاز دارند که گریه کنند. در واقع بروز احساس خشم و اندوه از راه گریه کردن یکی از مشخصه های هر انسان سالمی است. این ویژگی نه ربطی به سن دارد و نه به جنسیت مربوط است.
پدر و مادرها با به کار بردن این عبارت باعث می شوند که پسرانشان احساسات درونی خود را سرکوب کنند و در بزرگسالی برای بروز و آگاهی از احساسات درونی خود دچار مشکل شوند. سرکوب عواطف اختلالات خلقی و رفتاری زیادی را برای افراد ایجاد می کند.
به جای به کار بردن عباراتی مانند «مرد که گریه نمی کنه»، به احساسات کودک خود احترام بگذارید و دلیل اندوه یا خشمش را درک کنید. بپذیرید که پسران هم نیاز به توجه و همدلی دارند! همچنین، کلیشه های جنسیتی را بشناسید و از به کار بردن آن ها خودداری کنید. به کار بردن این گونه عبارات فشار زیادی به پسران وارد می کند و آن ها را در بزرگسالی از نظر روانی در جایگاه آسیب پذیری قرار می دهد.
تو با بقیه بچه ها فرق داری
گاهی والدین برای کنترل بیشتر بر فرزندان این عبارت را به کار می برند. بیان کردن این عبارت یا جملاتی شبیه به آن دو اثر مخرب دارند. در وهله اول این جملات می توانند کودکان را به انزوا و گوشه گیری دچار کنند و از طرف دیگر، ما با بیان این عبارات در کودکان اعتماد به نفس کاذبی ایجاد می کنیم و به آن ها تصوراتی غیر واقعی از توانایی های خودشان ارائه می دهیم. این تصورات غیر واقعی کودکان را دچار سرخوردگی می کنند و در طولانی مدت اعتماد به نفس آن ها را از بین می برند.
به جای گفتن عباراتی از این دست، سعی کنید جملاتی مثبت و دقیق تری به کار ببرید؛ برای مثال به فرزند خود بگویید که به استعداد و توانایی او ایمان دارید. کودکان باید کودکی کنند. متاسفانه بسیاری از والدین به محض دیدن هر نوع استعدادی در فرزند خود، او را از سایر کودکان جدا می کنند و مانع بازی و تفریح سالم او می شوند. این کار کودک را تنها و منزوی می کند و مانع رشد هوش و شکل گیری روابط اجتماعی او می شود.
اگه فلان کارو نکنی دیگه دوستت ندارم
دوست داشتن به هیچ وجه نباید امری مشروط برای کودکان باشد. فرزندان نباید احساس کنند که برای پذیرفته شدن توسط والدین خود نیاز به انجام کاری دارند. پدر و مادرها با به کار بردن جملاتی مانند این باعث می شوند که کودک به میزان کافی از عشق والدین خود بهره مند نشود و همیشه لازم بداند که برای جلب نظر آن ها باید کاری انجام بدهد.
عشق و علاقه مشروط کودکان را دچار اضطراب شدیدی می کند و حتی در آینده ممکن است آن ها را در معرض ابتلا به اختلال اضطراب و نقص توجه قرار دهد. هنگامی که پدر یا مادری در ادبیات خود از چنین جملاتی استفاده می کنند، فرزندان احساس ناکافی بودن و نا امنی می کنند و به جای کودکی کردن، دائم در پی تلاش برای جلب محبت والدین می باشند. در نتیجه کودک بقای خود را به تایید پدر و مادر وابسته می داند و دچار سرخوردگی و انزوا می شود.
همین که گفتم. دیگه حرف نباشه!
این عبارت بیشتر شبیه به یک حکم است؛ حکمی که چون و چرا ندارد و همه اعضای خانواده باید از آن پیروی کنند. به کار بردن عباراتی مانند این وجهه ای غیر منطقی و سلطه طلب به شخصیت والدین می بخشد و باعث می شود فرزندان دچار سردرگمی و ناامیدی شوند. هنگامی فرزندان برای بایدها و نبایدها علتی منطقی پیدا نکنند، نمی توانند الگوی رفتاری ثابتی را دنبال کنند. به این ترتیب آن ها درک درستی از قانون پیدا نخواهند کرد و برای فهم مفاهیم درست و نادرست دچار تناقض و چالش می شوند.
گاهی والدین فراموش می کنند که فرزندان هم قدرت تفکر دارند! کودکان قوانین را می فهمند. بسیاری از بزرگسالان از توضیح علت بایدها و نبایدها طفره می روند، چرا که تصور می کنند که کودکان دلایل آن ها را درک نخواهند کرد، اما در اصل تنها چیزی که کودکان درک نمی کنند، قوانین بی دلیل و غیر منطقی است! پس به جای استفاده از عباراتی از این دست، سعی کنید با صبر و حوصله دلیل قوانین حاکم بر خانه و اجتماع را به آن ها توضیح دهید. همچنین، باید به آن ها فرصت دهید تا با ارائه دلایل منطقی از نظرات و خواسته های خود دفاع کنند.
تو چقدر ساده ای! این قدر به همه اعتماد نکن
گاهی پیش می آید که فرزندان در اعتماد به دیگران دچار اشتباه می شوند. والدین باید بدون شماتت و سرزنش فرزندان به آن ها کمک کنند تا دچار این اشتباهات نشوند. یکی از عباراتی که به طور مرتب و به خصوص به دختران گفته می شود، همین مورد است. با گفتن این گونه جملات به فرزندان موجب می شویم که در صورت بروز اتفاقات ناگوار و ناخوشایند فرزندان دچار احساس گناه شوند و خود را برای واقعه پیش آمده مقصر بدانند.
این درست است که کودکان باید یاد بگیرند که به سادگی به محیط اطراف خود اعتماد نکنند، اما نگرانی والدین در این خصوص نباید با بیان این عبارات نمایش داده شود.
والدین نباید فرزندان خود را از ارتباط با دیگران بترسانند و بدین گونه کنترل روابط آن ها را در دست بگیرند. این شیوه تربیت کودکان را دچار اضطراب و انزوا می کند.
لوس بازی در نیار!
مطمئن باشید که فرزند شما برای بهانه جویی ها و گریه کردن هایش دلیلی دارد! کودکان باید احساس کنند که احساسات و عواطفشان ارزشمند است و صدای آن ها شنیده می شود. ترس، اندوه و خشم را در فرزند خود جدی بگیرید. گاهی اوقات گریه، ترس و غرغر کردن کودکان علتی مهم دارد و در واقع نشان دهنده وجود آسیب های روحی و اضطراب آنهاست.
شما با به کارگیری این جمله باعث می شوید که کودکان و نوجوانان تان دچار سردرگمی شوند و احساس کنند والدین شان توجهی به آن ها نمی کنند. در نتیجه فرزندان دست به سرکوب احساسات خود می زنند و دیگر خانه را مکان امنی برای بروز دادن عواطف خود محسوب نمی کنند.
اگه امشب مودب باشی برات بستنی می خرم
متاسفانه عبارات مشروط کاربرد زیادی در ادبیات بزرگترها دارند؛ عباراتی که به جای تشویق فرزندان به انجام کارهای درست، از آن ها کاسبانی کوچک می سازند که همیشه برای انجام دادن یا ندادن امور مختلف به دنبال جایزه و پاداش هستند. در این شیوه تربیتی در کنار تشویق از تنبیه هم استفاده می شود؛ جملات یا عباراتی مانند «اگه اتاقت رو مرتب نکنی از شام خبری نیست» نوعی تنبیه محسوب می شوند.
فرزندان نباید احساس کنند که برای دریافت محبت والدین نیاز به انجام کاری دارند. عشق و محبت مشروط کودکان را دچار سرخوردگی می کند و نوعی تجارت عاطفی در روح و روان آن ها پدید می آورد.
دختر که نباید بلند بخنده
این عبارت یکی از سمی ترین جملاتی است که در فرهنگ ما به طور مداوم تکرار می شود. استفاده از این گونه جملات جنسیت زده، دختران را دچار افسردگی و خود سانسوری می کند و باعث می شود که آن ها نتوانند به سادگی شادی خود را بروز دهند. با تکرار این گونه عبارات دختران نوجوان از جنسیت خود احساس شرمساری می کنند و خود را مدام در معرض قضاوت دیگران قرار می دهند.
کلیشه های جنسیتی تاثیر عمیقی بر ذهن کودکان می گذارند و موجب می شوند که آن ها هویت خود را در قالب این کلیشه ها تعریف کنند. والدین باید بدانند که فرزندان فارغ از جنسیتشان حق تفریح و خنده دارند و نباید بین آن ها تبعیض قائل شوند.
بزرگ که شدی می فهمی
گاهی کودکان سوال های بسیار سختی می پرسند! یکی از رایج ترین راهکارهایی که والدین در این شرایط به کار می بندند، فرار از پاسخ دادن به سوال است. آن ها به جای ارائه توضیحات قانع کننده و منطبق بر واقعیت، سعی می کنند فرزندان خود را با گفتن چنین عباراتی دست به سر کنند. اما حواستان باشد که این جملات به کودکان احساس بدی منتقل می کنند.
کودکان بعد شنیدن این جملات احساس می کنند که کافی نیستند و فاصله زیادی با والدین خود دارند. آن ها تصور می کنند که توانایی کافی برای فهم مسائل را ندارند و دچار کمبود اعتماد به نفس می شوند. همچنین، شما با بیان این عبارات باعث می شوید که کودکانتان به پاسخ سوالات خود دست پیدا نکنند و مایوس و سرخورده شوند.
خجالت بکش، این چه طرز حرف زدنه؟
این عبارت از نظر روانشناسی آثار مخرب و ویرانگر بسیار زیادی دارد. جمله خجالت بکش یکی از بدترین جملاتی است که والدین می توانند به فرزندان خود بگویند! این جمله شرم و احساس گناه زیادی را به کودکان القا می کند و با شنیدن این گونه عبارات بار منفی زیادی به احساسات و عواطف کودکان وارد خواهید کرد. فرزندان باید احساس کنند که والدین به آن ها افتخار کرده و به خاطر وجود آن ها احساس خوشبختی می کنند.
همچنین، گاهی ممکن است درک مفاهیمی مثل مودب بودن برای کودکان پیچیده باشد. آن ها ممکن است معنای رفتار خود را درک نکنند و اصول لازم در روابط اجتماعی را بلد نباشند. این موضوع تقصیر آن ها نیست. بسیاری از اوقات والدین نگران آبروی خود هستند و به همین خاطر کودکان خود را تحت فشار قرار می دهند. در نتیجه، فرزندان از ترس این که والدین از اعمال آن ها خجالت زده شوند اضطراب شدیدی را تجربه می کنند.
این قدر نخور چاق میشی!
این جمله آثار زیان بار زیادی را در پی دارد. کودک با شنیدن این جمله نسبت به بدن خود و وضعیت ظاهری اش احساس نا امنی می کند و مدام به مقایسه بدن خود با بدن هم سن و سالانش می پردازد. علاوه بر این، این عبارت به کودکان احساس زشت بودن می دهد و به سلامت روان آن ها به شدت لطمه وارد می کند.
فراموش نکنید که کودکان باید کودکی کنند. فرزندان خود را به درون چارچوب هایی وارد نکنید که خودتان در آن ها گیر افتاده اید! یک کودک در ذهن خود مفهوم متفاوت و ساده تری از زیبایی دارد. او باید آزادانه به تفریح و شادی بپردازد و نسبت به تعاریف جامعه از زیبایی بی تفاوت باشد. اگر نگران سلامت جسمی کودک خود هستید، برای او توضیح دهید که پرخوری کار خوبی نیست و ممکن است سلامتی او را به خطر بیندازد. حواستان باشد که برای کنترل تغذیه فرزندتان به هیچ وجه او را نسبت به ظاهر بدنش شرمسار و مضطرب نسازید.
سخن پایانی
کسی نمی تواند منکر علاقه شدید والدین به فرزند خود شود. اما گاهی این علاقه سبب می شود که والدین توجهی به سخنان خود نکنند و به سادگی به سلامت روانی کودکانشان آسیب بزنند. ۱۲ جمله ای که در این مقاله به آن ها اشاره کردیم، نمونه هایی از این سخنان آسیب زا بودند.
در صورت تمایل می توانید مقاله چگونه کودکی شاد داشته باشیم را مطالعه کنید.
با به کارگیری جایگزین های مناسب برای این جملات، از اضطراب و سرخوردگی کودکان خود جلوگیری کنید و در خانه محیطی سالم را برای آن ها ایجاد کنید.
