راهنمای مطالعه
«آتمن دو وایلد» (Autumn de Wilde) فیلم «اِما» (۲۰۲۰) را براساس فیلمنامه «النور کاتن» (Eleanor Catton) و بر طبق رمان «اِما» از «جین آستین» ساخته است. رویدادهای داستان «اِما» متعلق به دو قرن پیش می باشد و «دو وایلد» با بهره گیری از فیلمنامه «النور کاتن»، که تاکنون جوانترین نویسنده برنده جایزه بوکر بوده، به خوبی توانسته تا در حالی که به حس و حال کلاسیک رمان «اِما» وفادار باقی می ماند، مهر شخصی خودش را نیز در این اثر سینمایی داشته باشد.
خط مشی «دو وایلد» در فیلم «اِما» (۲۰۲۰) انتقادی، طنزآمیز و در عین حال عاطفی می باشد. «آتمن دو وایلد» (Autumn de Wilde) در این فیلم بر نوعی انتقاد تند اجتماعی تاکید می کند که در خود رمان «اِما» به نویسندگی «جین آستین» هم وجود دارد.
علاوه بر این، «دو وایلد» عشق، روابط عاشقانه و پایان خوش مختص به داستان های «جین آستین» را نیز نادیده نگرفته است. علاوه بر این، بازی ها در فیلم «اِما» به کارگردانی «دو وایلد» بدون استثنا عالی می باشد و هر کدام از بازیگران فیلم در ملموس و واقعی تر نشان دادن شخصیت های داستان نقش به سزایی داشته اند.
فیلم «اِما» (Emma) از جمله فیلم های اقتباسی بود که در سال ۲۰۲۰ به روی پرده رفت. به نظر می رسد که جو فمینیستی که در هالیوود حاکم شده است، باعث ساخت چنین فیلم هایی می شود. فیلم هایی سراسر زنانه که گویی فقط خانم ها آن ها را درک می کنند. همین سال ۲۰۱۹ بود که «زنان کوچک» (Little Women) براساس رمان «لوئیسا می الکات» ساخته شد. آن هم توسط چه کسی؟ کارگردان موفق زن یعنی «گرتا گرویگ».
فیلم «اِما» هم دقیقا چنین حال و هوایی دارد؛ داستانی کلاسیک و زنانه که توسط یک کارگردان زن ساخته شده است. البته ما به هیچ وجه از این بابت ناراحت نیستیم. دیدن بازوهای مردانه، مزدورانی که مثل آب خوردن آدم ها را حذف می کنند و یا صحنه های اکشن در فیلم ها جذاب است، اما بد نیست هر از گاهی هم به آثاری لطیف همچون فیلم اِما سری بزنیم تا کمی گلبول های عشق خونمان تنظیم شود.
همان طور که پیش تر نیز اشاره شد، فیلم «اِما» از روی رمانی با همین اسم اقتباس شده است. خالق رمان «اِما»، نویسنده بریتانیایی متبحر، «جین آستین»، می باشد که فیلم نامه نویس این فیلم نیز ارادت خاصی به او دارد. مهم نیست دیگران بگویند که در رمان های «آستین» فقط شوهر کردن مهم است.
اگر کمی عقل سلیم داشته باشند، این حرف ها را نباید به جین بیچاره نسبت داد. در واقع، «جین آستین» مانند شخصیت خود «اِما» تنها به این قضیه باور دارد که استقلال زن ها نباید با ازدواج و موقعیت اجتماعی آنها تعریف شود.
«اِما» از جمله شخصیت های متفاوت داستان های «جین آستین» است. «آستین» درباره او می گوید:
«قصد داشتم کاراکتر زنی را خلق کنم که جز خودم، هیچ کس او را دوست نداشته باشد.»
خوب گویا «جین آستین» تا حدودی هم در این امر موفق بوده است. به سختی می توان شخصیت «اِما» (Emma) را دوست داشت. بگذارید اینطور بگویم، هر چقدر عاشق شخصیت «الیزابت بنت» در داستان «غرور و تعصب» (Pride & Prejudice) شدید، از شخصیت «اِما» متنفر خواهید شد! اما این دلیل نمی شود که داستان جذاب نباشد. برای بررسی فیلم «اِما» ابتدا باید شخصیت نویسنده رمان را واکاوی کنیم.
با «پاسخ از ما» همراه شوید تا ببینیم «جین آستین» کیست.
جین آستین که بود ؟
«جین آستین» دوست داشتنی ما در شانزدهمین روز از ماه دسامبر سال ۱۷۷۵ در روستای «استیونتون» در منطقه‌ی «همپشر» انگلستان به دنیا آمد. او هفتمین دختر یک کشیش بود. گفته شده پدرش کتابخانه بزرگی داشته است. کتابخانه ای با ۵۰۰ کتاب! این برای یک خانواده ۷ نفره در قرن هجدهم، گنج بزرگی محسوب می شود. پس عجیب نیست که چنین نویسنده ی با استعدادی در این خانواده پرورش یافته باشد.
برخی منتقدانش می گویند که مضمون کتاب های «آستین» این است:
«غصه نخورید! در هر صورت شوهر می کنید و همه چیز به خوبی و خوشی تمام می شود».
خوب این هم نظریست. البته نظری اشتباه است. بگذارید در مورد این قضیه صحبت کنیم که «جین آستین» زمانی شروع به نوشتن رمان هایی با محوریت شخصیت زنانه کرد که این کار مرسوم نبود. الان را نبینید که شخصیت های ابر قهرمان زنی مثل «کاپیتان مارول» دنیا را نجات می دهند.
در قرن هجدهم زنان حتی نمی توانستند مایملکی از خود داشته باشند. در آن زمان، زنان نمی توانستند چیزی به ارث ببرند و به محض ازدواج تمام دارایی هایشان متعلق به همسرشان می شد. خوب در چنین جامعه ای که ازدواج برای زنان بیشتر یک عمل اقتصادی بود، نوشتن درباره عشق واقعا یک ابتکار محسوب می شد؛ آن هم نه از دیدگاه یک مرد، بلکه از نقطه نظر یک زن! پس می توانیم بگوییم که «جین آستین» زمانی داستان عاشقانه می نوشت که عاشقانه نوشتن مد نبود!
قهرمانان داستان های «آستین» زنانی از خود گذشته و فداکار نیستند. می دانید در مورد کدام دسته از زنان صحبت می کنیم؟ آنهایی که مهم نیست چه چیزی پیش رویشان قرار گرفته. آنها همیشه مقاومت می کنند. از همسرشان دفاع می کنند و به طرز بسیار عجیبی تمام نقاط مثبت را دارند.
در عوض، قهرمانان آثار «جین آستین» دخترانی جوان، سرزنده، شوخ طبع، کمی متکبر و پر از خطا و اشتباه هستند. آنها مدام در طول داستان از نقطه نظر خودشان وقایع را می بینند. اما هر چه بیشتر جلو می روند، بیشتر متوجه ضعف ها و قضاوت های نادرست خود می شوند. همین نکته است که آثار «آستین» را به واقعیت نزدیک می کند. شخصیت های رمان های «جین آستین» عاری از خطا و اشتباه نیستند. دقیقا مثل بقیه آدمها.
در این میان، شخصیت «اِما» از بقیه کاراکترهای داستان های «آستین» کمی متمایز می باشد. او دختری شوخ طبع و با اعتماد به نفس است که زیاد متوجه اشتباهات خودش نیست و همین موضوع بار درام و کمدی داستان را به دوش می کشد.
خلاصه داستان فیلم «اِما» (Emma)
دوشیزه «اِما وودهاوس» دختر انگلیسی زیبارو و جوانی از خانواده ای اشرافیست. او در یک دهکده و همینطور در عمارت اربابی بزرگی زندگی می کند. «اِما» در میان در و همسایه بسیار مشهور است. دوشیزه «وودهاوس» همسایه ای به نام «جورج نایتلی» دارد که گر چه در ظاهر با او فقط یک رابطه دوستی ساده دارد، اما او در واقع جایگاه خاصی در نزد «اِما» دارد.
طی اتفاقی ساده، دایه اش با مردی ازدواج می کند که او از قبل حدس زده بود. پیش آمدن این موضوع باعث شد تا «اِما» فکر کند خودش باعث سر گرفتن این وصلت بوده. بنابراین، او دوره می افتد تا برای دختران و پسران جوان همسران مناسبی پیدا کند. اولین سوژه او هم «هریت اسمیت» است؛ دختری که پدری مرموز دارد و کمی ناپخته رفتار می کند…
«آنیا تیلور جوی» یا «اِما»؟
به جرات می توان گفت «تیلور جوی» بهترین بازیگر این درام است. هنرنمایی های او را قبلا در فیلم هایی مثل «شکافته» (Split) و «جادوگر» (The Witch) دیده ایم و مسحور و شیفته اش شده ایم. جدیدا هم با بازی در نقش دختر اعصاب خورد کن نیویورکی در سریال «پیکی بلایندرز» (Peaky Blinders) حسابی بر سر زبان ها افتاده است. «آنیا تیلور جوی» از دختران آتیه دار هالیوود است.
«تیلور جوی» در نقش «اِما» هم بسیار خوب ظاهر شده. بازی تقریبا بی نقص او از نقاط قوت فیلم «اِما» (Emma) است. او به خوبی «اِما» و سو برداشت هایش را درک کرده و به مخاطب ارائه کرده است. «آنیا» کاملا در این امر موفق بوده که شخصیت افاده ای و متکبر «اِما» را در معرض نمایش بگذارد و به هیچ سعی نکرده تا غرور و تکبر «اِما» را کم رنگ جلوه بدهد تا مخاطبان این شخصیت را بیشتر دوست داشته باشند.
نقاط قوت و ضعف فیلم «اِما»
وقتی کارگردانی می خواهد فیلمی را در بازه زمانی و مکانی بسازد که مربوط به دوره خاصی از تاریخ می باشد، «طراحی لباس» اهمیت بسیار ویژه ای پیدا می کند.
به همین دلیل است که آثار فانتزی معمولا جوایز بخش «طراحی لباس» را یکی پس از دیگری از آن خود می کنند. اگر فیلم مورد نظر مربوط به دوره ای از زمان باشد که مد و فشن در میان نجیب زادگان بسیار پر اهمیت بوده، پس تیم «طراحی لباس» هم باید در کارشان سنگ تمام بگذارند؛ درست همان کاری که تیم طراحی لباس «اِما» کرده است.
لباس ها به قدری زیبا و چشم نواز هستند که حتی اگر هیچ دیالوگی هم در فیلم بین شخصیت ها برقرار نشود، شما می توانید از ابتدا تا انتهای فیلم فقط به لباس ها خیره شوید و از جزئیاتشان حیرت زده شوید.
همین مسئله در طراحی دکور و فضا سازی هم صدق می کند. تزئینات دیوارها و اثاثیه بسیار با جزئیات و دقیق کار شده است. این کار بسیار به منتقل کردن حس رسمی مآبانه قرن هجدهم انگلستان کمک کرده است. این قضیه موجب شده تا حدود زیادی بتوانیم خشک و رسمی بودن کاراکترها را تحمل کنیم.
ولی هر فیلمی نقاط ضعفی هم دارد. مثل تمام اقتباس هایی که از روی رمان های مطرح انجام می شود، نسبت به رمان اصلی، فیلم کمی ضعیف عمل کرده. البته این ضعف چندان زیاد نیست که فیلم را از چشم مخاطب بیندازد، اما خوب در فیلم حس می شود. اگر چه ضعف بزرگ فیلم «اِما» (۲۰۲۰) زیاد بودن دیالوگ هایش در نیمه اول فیلم است؛ دیالوگ ها به قدری زیادست که مخاطب تا حد زیادی سر در گم می شود.
اگر شخصی کتاب را نخوانده باشد، امکان دارد در بار دومی که فیلم را نگاه میکند، تازه متوجه شود که دقیقا چه اتفاقی رخ داده است. این موضوع به خاطر زیاد بودن شخصیت ها نیز می باشد. تعداد شخصیت ها آن چنان زیادند که گاهی شمارشان از دست آدم در می رود و نمی داند دقیقا داستان از چه قرار است؟ این ضعف را می شد با کاهش دیالوگ ها و پرداختن بیشتر به شخصیت ها رفع کرد.
اما با این حال در این مورد نمی توان به کارگردان هم خورده گرفت. چون این مسئولیت بیشتر متوجه فیلمنامه نویس است. در هر حال، باید از عاشقان فیلم های انگلیسی باشید تا این ضعف زیاد به چشمتان نیاید.
درون مایه فیلم «اِما» (Emma)
این روزها هالیوود با آثار ابر قهرمانی و اکشن آنچنان سرگرم است که فیلم های درام کمتر مجالی برای عرض اندام پیدا می کنند. در مورد فیلم هایی بحث می کنیم که ژانر عاشقانه، ژانر قالبشان است، نه یک زیر ژانر بی اهمیت؛ فیلم های درامی که به واقع چیزی برای گفتن دارند. در این شرایط، فیلم های کلاسیکی مثل «اِما» یک موهبت هستند.
«اِما وودهاوس» کاراکتری با اعتماد به نفس و تیزهوش است که سعی در برقراری روابط عاطفی بین افراد مختلف دارد. او با این کار به صورت ناخودآگاه قصد دارد نا امیدی های عاشقانه خودش را برطرف کند.
این در حالیست که همه ما می دانیم عاشق شدن کاری نیست که با هدف و برنامه قبلی پیش برود. این موضوع که خود «اِما» به صورت غافلگیر کننده ای متوجه احساس دلبستگی خود به آقای نایتلی می شود نیز گواه این مدعاست.
در طول مدت فیلم، روابط عاطفی بین شخصیت ها را رصد می کنیم که به مخاطب این موضوع را گوشزد می کند که عشق دروغین بهانه ای برای کمال طلبی است. این مسئله تقریبا همه شخصیت ها را درگیر خودش کرده.
چه دوشیزه «هریت» که فردی از طبقه اجتماعی پایین تر است و دچار آشفتگی می شود و چه جناب «التون» که کشیش فرصت طلب و زیاده خواهی است، همه و همه با این موضوع دست و پنجه نرم می کنند. ما متوجه می شویم که دقیقا هیچ یک از آنان نمی دانند عشق واقعی چیست و از زندگی چه می خواهند.
«اِما» به «نایتلی» می‌گوید عشق را در صورت نجوید، ولی خودش دلباخته مردی شده که فقط آوازه ظاهرش را شنیده و از منش او هیچ نمی داند. «اِما» در اصل ذهنیتی از عشق حقیقی ندارد. خالی از لطف نیست که بدانید سرمایی که در عمارتشان وجود دارد و فقط پدرِ تنهایش آن را احساس می کند، حکایتی از کمبودهای اوست.
نظر منتقدان درباره فیلم «اِما» (۲۰۲۰)
جوانا شنلر (Johanna Schneller)
«اگر مخاطبان از تمام سن ها بتوانند با «اِما» (Emma) ارتباط بگیرند، ما واقعا خوش‌شانس هستیم.»
شیلا او مالی (Sheila O’Malley)
«آیا فکر می کردید نسخه دیگری از فیلم «اِما» ساخته نمی شود؟ باید بگویم سخت در اشتباه بوده اید. اقتباس سینمایی دیگری از رمان «اِما» با کارگردانی «آتمن دو وایلد» و هنرنمایی «آنیا تیلور جوی» ساخته شده که فیلمی فوق العاده است.»
سارا استوارت (Sara Stewart)
«دو وایلد درک درستی از حس شوخ طبعی «جین آستین» دارد و او با اضافه کردن برخی جزئیات بامزه روی این موضوع تاکید بیشتری کرد.»
موریا مکدونالد (Moira Macdonald)
«فیلم «اِما» (Emma) هم یک ادای دین محبت آمیز به آستین و هم ستایش مد و هنرهای تزئینی به حساب می‌آید.»
راجر مور (Roger Moore)
«نمی‌توان گفت این فیلم بهترین نسخه از کتاب «اِما» (Emma) است، اما «دو وایلد» بازیگر نقش اول و تیم تولیدش موفق به تولید نسخه‌ای تازه و مدرن از این داستان تاریخی و با جزئیات شده‌اند.»
حقایقی از فیلم «اِما» (۲۰۲۰) که شاید نمی دانستید
نه اِما و نه آقای نایتلی هنگام رقص با هم دستکش نپوشیده اند، در حالی که همه شخصیت های دیگر دستکش در دست دارند. کارگردان در این باره گفت که می‌خواهد آنها دست هایشان بدون پوشش باشد. از منظر قوانین آداب معاشرت انگلیسی هم این کار منعی نداشت، زیرا همه تازه شام خورده بودند و دستکش‌های خود را از دست خارج کرده بودند. این کار به خاطر نشان دادن اشتیاق بین اما و آقای نایتلی در مجلس رقص انجام شده.
همه اجراهای تک نوازی موسیقی در فیلم واقعی هستند و بازیگران آنها را می نوازند .هیچ یک از این آثار به صورت ضبط شده در فیلم قرار نگرفته.
«لوسی برایرز» که نقش خانم رینولدز، یکی از خدمتکارهای آقای نایتلی را بازی میکند، در فیلم «غرور و تعصب» (۱۹۹۵) هم نقش «مری بنت» را بازی کرده. این فیلم دومین همکاری «آنیا تیلور» و «میا گاث» پس از بازی در فیلم «راز ماروبون» است.
وقتی آقای «نایتلی» از «اِما» می‌خواهد با او ازدواج کند، «اِما» خون دماغ می شود. کارگردان خودش اغلب دچار خونریزی بینی می شود و با فیلمنامه نویس «النور کاتن» درباره آن صحبت کرد و به او گفت که چنین صحنه ای را در فیلم بگنجاند. در واقع این یک صحنه کمدی از کتاب بود.
«هریت» هر موقع سعی داشت که یک جدول کلمات متقاطع را حل کند، خون دماغ می شد و آقای «وود هاوس» مجبور بود با عجله از اتاق خارج شود تا در معرض دید خون قرار نگیرد. این خونریزی بعدا به صحنه پیشنهاد ازدواج منتقل شد. «آنیا تیلور» که خودش هم اغلب خون دماغ می شد، توانست در یک شات و بدون برداشت دوباره آن را بازی کند. او خودش در این مورد می گوید که این از صحنه های مورد علاقه اش بوده و به آن افتخار می کند!
سخن آخر
فیلم «اِما» (Emma) از زیباترین اقتباس های سال ۲۰۲۰ بود. شاید اگر اکران آن با شیوع ویروس کرونا همزمان نمی شد، در گیشه هم موفق تر عمل می کرد. در هر حال دیدن یک درام و کمدی رمانتیک به هیچ وجه خالی از لطف نیست، مخصوصا که از نقطه نظر یک زن بیان شود.
آیا فیلم «اِما» را دیده اید؟ نظرتان درباره آن چیست؟ آن را خسته کننده یافتید یا سرگرم کننده؟ نظر خود را با «پاسخ از ما» به اشتراک بگذارید.
