راهنمای مطالعه
- خلاصه داستان فیلم مرد نامرئی (The Invisible Man)
- چرا استودیو یونیورسال «مرد نامرئی» را ساخت؟
- مرد نامرئی، منجی «یونیورسال»
- چرا می گویند «مرد نامرئی» کور است؟
- ریشه های افسانه مرد نامرئی
- درون مایه های فیلم «مرد نامرئی» (The Invisible Man)
- چرا «مرد نامرئی» در دسته «وحشت گوتیک» قرار می گیرد؟
- برگ برنده فیلم، الیزابت ماس
- حقایقی از فیلم «مرد نامرئی» (The Invisible Man)
- سخن نهایی
- بازیگران فیلم مرد نامرئی
فیلم «مرد نامرئی» (The Invisible Man) از مهم ترین تولیدات سینمایی سال ۲۰۲۰ بود؛ فیلمی که حسابی نظر منتقدان را به خود جلب کرد و آّبروی استودیو فیلمسازی «یونیورسال»، که با ساخت «مومیایی» و «ناگفته های دراکولا» از دست رفته بود، را دوباره به این کمپانی برگرداند.
با «پاسخ از ما» همراه باشید تا به بررسی این اثر جنجالی بپردازیم.
خلاصه داستان فیلم مرد نامرئی (The Invisible Man)
«سیسیلیا»، زنی که در دام مردی کنترل گر به نام «آدریان» افتاده، تصمیم می گیرد که از دست او بگریزد. شبانه وسایلش را جمع می کند و از خانه پا به فرار می گذارد. فرار موفقیت آمیزی دارد، اما همچنان سایه «آدریان» و مرور خاطراتش نمی گذارد که «سیسیلیا» یک زندگی عادی داشته باشد.
این موضوع ادامه دارد تا اینکه خواهر «سیسیلیا» برایش خبر می آورد که «آدریان» خودکشی کرده است. جالبتر اینکه مبلغ ۵ میلیون دلار هم برای او به ارث گذاشته است!
«سیسیلیا» که فکر می کند دیگر می تواند زندگی عادی داشته باشد، پس شروع می کند تا زندگی عادی را از سر بگیرد، اما باز هم حضور موجودی را حس می کند. حضور موجودی شبح وار که سایه به سایه با او می آید. انگار که موجودی نامرئی به دنبال او باشد…
چرا استودیو یونیورسال «مرد نامرئی» را ساخت؟
جواب به این پرسش کمی مقدمه چینی احتیاج دارد. تصور کنید که مالک یک کمپانی فیلم سازی هستید. رقیبانتان یعنی «دیزنی»، «مارول»، «دی سی» و حتی «نتفلیکس» گوی سبقت را از شما ربوده اند. هرکدام دنیای مخصوص و منحصر به فرد خودشان را دارند که حسابی با آن پز می دهند، ولی قضیه فقط به فخر فروشی ختم نمی شود.
آن ها با اکران سالیانه حداقل یک فیلم مرتبط با دنیای منحصر به فرد خودشان حسابی سود می کنند! پس طبیعی است که شما هم بخواهید دنیای مختص به خودتان را داشته باشید تا از قافله عقب نمانید.
برای این کار، کمپانی فیلمسازی «یونیورسال» به سراغ آثاری قدیمی رفت که همچنان حق پخش شان را داشت؛ «مرد نامرئی»، «دراکولا» و «مومیایی». مسیری که «یونیورسال» در پیش گرفته بود، مسیر غلطی نبود. اتفاقا داشت درست پیش می رفت.
اولین قدم صحیحش این بود که اشتباه «دی سی» را تکرار نکرد و یک مرتبه کلی شخصیت را بدون مقدمه چینی به خورد مخاطب نداد و در عوض، در صدد ساخت شخصیت های مورد نظر خود و معرفی جداگانه آن ها برآمد.
ایده خوبی بود، اما در اجرا چندان چنگی به دل نزد.
«مومیایی» (۲۰۱۷) یک فاجعه به تمام معنا بود. انگار که «تام کروز» را از سر صحنه فیلم «ماموریت غیرممکن» برداشته باشند و به زور در پروژه «مومیایی» جایش داده باشند. نه حس وحشت گوتیکی («وحشت گوتیک» ژانری در ادبیات است که از ترکیب وحشت و مضامین عاشقانه به وجود آمده) در آن بود و نه کاراکترها خوب از آب در آمده بودند. پس فرمول «فقط چندتا بازیگر خوب بزار توی پروژه» در اینجا رسما شکست خورد.
فیلم «ناگفته های دراکولا» (Dracula Untold) هم نتوانست انتظارات مخاطبان را برآورده کند. امتیاز متاکریتیک فیلم بالای ۴۰ درصد هم نرفت و عملا دنباله اش منتفی شد. شاید اینکه با بازیگر خوش سیمایی چون «لوک ایوانز» می خواستند شخصیت «ولاد سوم» را کمی روتوش کنند و او را به عنوان یک قهرمان به مردم معرفی کنند، هم بی تاثیر نباشد. انگار نه انگار که «ولاد سوم» یک قاتل خونریز بود.
مرد نامرئی، منجی «یونیورسال»
حال برویم سراغ فیلم سوم کمپانی «یونیورسال» که از روی آثار قدیمی اش ساخت، یعنی «مرد نامرئی». ساخت فیلم «مرد نامرئی» هم با مشکلاتی مواجه شد. می خواستند نقش اول آن را «جانی دپ» بازی کند که این قضیه خدا رو شکر منتفی شد.
دعواهای او با «امبر هرد» (Amber Heard) در این قضیه بی تاثیر نبود. البته فکر نکنید نویسنده این مطلب از جناب جانی دپ بزرگ بدش میاید. به هیچ وجه! حتی ارادت خاصی هم به او دارد. ولی با توجه به فیلم نامه، نباید از «جانی دپ» استفاده می شد.
در این قصه ما باید از «آدریان» بدمان میامد و با «سیسیلیا» همدردی می کردیم. حالا خودتان بگویید: «جانی دپ» در هر نقشی که باشد، می توانید از او متنفر شوید؟ کارگردان «مرد نامرئی» به جای «جانی دپ» از یک بازیگر گمنام تر استفاده کرد که حتی فیزیک صورتش بیشتر به «آدریان» می خورد؛ یعنی «اولیور جکسون کوهن»، که پیش تر هنرنمایی اش را در سریال «تسخیر خانه هیل» دیده بودیم.
این دفعه «یونیورسال» شش دنگ حواسش را جمع کرد. یک کارگردان با تجربه در ژانر وحشت را به میدان آورد. قصه را به بهترین شکل مدرنیزه کرد و بازیگر توانایی چون «الیزابت ماس» (Elisabeth Moss) را به پروژه اضافه کرد؛ بازیگر زنی که در ادامه می گوییم چه نقش حیاتی در نجات فیلم «مرد نامرئی» دارد.
شاید فکر کنید مدرنیزه شدن «مرد نامرئی» آسیبی به فیلم وارد می کند، اما اصلا اینطور نیست. این کار فقط منطق بهتری به داستان داده است. فیلم «مرد نامرئی» در نسخه سال ۱۹۳۳، شخصیت «مرد نامرئی» را در قالب مردی نشان می دهد که تمام صورتش باندپیچی شده، عینکی بر چشم دارد و پالتوی بلندی می پوشد. (من نمی دانم دیگر چرا اسمش مرد نامرئی است!)
دلیل این کار این بود که بر طبق داستان، چیزهایی که «مرد نامرئی» می خورد و می آشامید نامرئی نبودند. می توانید حدس بزنید این باعث به وجود آمدن چه صحنه های ناخوشایندی می شد؟
چرا می گویند «مرد نامرئی» کور است؟
در نسخه جدید فیلم «مرد نامرئی»، آدریان با یک لباس مخصوص نامرئی می شود که مهر تایید بر نظریه کور بودن مرد نامرئی می زد. «یاکوو پرلمان» نویسنده اهل شوروی، عقیده دارد که اگر فردی کاملا نامرئی شود نمی‌تواند چیزی ببیند.
به گفته وی، عدسی چشم، مایع زجاجیه و قسمت‌های دیگر چشم برای آن‌که تصویر اشیاء محیط را روی شبکیه تشکیل دهند، نور را می‌شکنند. وقتی ضریب شکست چشم و هوا یکی است، تنها علتی که سبب شکست نور می‌شود، از بین می‌رود. هنگامی که نور از محیطی به محیط دیگری با همان ضریب شکست وارد می‌شود، مسیرش تغییر نمی‌یابد.
در نتیجه، پرتوها در یک نقطه متمرکز نمی‌شوند. در این فیلم هم نور بدون هیچ اشکالی از داخل چشم مرد نامرئی می‌گذرد… خلاصه میتوان گفت مرد نامرئی چیزی نمی‌بیند.
در فیلم«مرد نامرئی» (۲۰۲۰)، «آدریان» یک فیزیکدان خبره در مبحث نور است. پس طبیعی است که بتواند چنین لباسی بسازد.
ریشه های افسانه مرد نامرئی
«مرد نامرئی» (The Invisible Man) در اصل نام یک داستان علمی تخیلی از «هربرت جورج ولز» است در سال ۱۸۹۷ منتشر شده. این داستان که به صورت سوم شخص روایت می‌شود مورد اقبال زیادی قرار گرفت.
در داستان «مرد نامرئی» از «جورج ولز»، دانشمندی به نام «گریفین» ماده‌ای شیمیایی را کشف می‌کند که باعث نامرئی شدن موجودات می‌شود. وی این روش را با موفقیت بر روی خودش آزمایش می‌کند، ولی نمی‌تواند دوباره به حالت اول بازگردد.
در این داستان، «مرد نامرئی» با مشکلات زیادی دست به گریبان می‌شود، از جمله اینکه برخلاف بدنش، لباس‌ها و غذایی که می‌خورد نامرئی نمی‌شوند و او مجبور است برای اینکه لو نرود، تمام بدن خود از جمله سر و صورت و چشمهایش را از دیدگان همه پنهان کند یا اینکه بدون لباس راه برود.
پس از اینکه پول‌های «مرد نامرئی» تمام می‌شود، با استفاده از خاصیت نامرئی بودنش شروع به انجام اعمال خلافکارانه می‌کند و به هر جایی که پا می‌گذارد، وحشت به پا می‌کند و غوغا بر می انگیزد. در پایان داستان او توسط مردم کشته می‌شود و بدنش کم‌کم نمایان می‌شود.
درون مایه های فیلم «مرد نامرئی» (The Invisible Man)
جو این روزهای هالیوود به سمتی می رود که یا همه نقش ها در حمایت از سیاهپوستان به بازیگران سیاه پوست می رسد یا در حمایت از زنان، اکثر فیلم ها با نقش اول زن اکران می شوند. «مرد نامرئی» هم از این قاعده پیروی کرده است؛ اما نه مثل سری فیلم های «اونجرز» که صحنه ای کلیشه ای و شعار زده از قهرمانان زن را به زور در خود جای می دهد.
در این فیلم، به جای دیدن داستان از نقطه نظر «مرد نامرئی»، از نقطه نظر «سیسیلیا» شاهد وقایع هستیم.
فیلم «مرد نامرئی» بیش از هرچیز به تشریح خشونت خانگی می پردازد. فقط ببینید از چه استعاره های زیبایی استفاده می کند! همانطور که تمام دنیا می دانند، خشونت خانگی پشت درهای بسته اتفاق می افتد.
بسیاری از مردانی که کنترل گر و بد رفتار هستند، معمولا مثل «آدریان» ظاهر اجتماعی موجهی دارند. برای همین هم به ندرت حرف زنانی که ادعا می کنند مورد خشونت قرار گرفته اند، پذیرفته می شود. «سیسیلیا» نماد تمام زنان این چنینی است.
«سیسیلیا» با شخصیت شعار زده ای که بگوید «مهم نیست چه بر سر زن بیاید، زنان به راه خود ادامه می دهند»، هیچ سنخیتی ندارد. سیسیلیا یک زن واقعی است که کم آورده، طرد شده، تنها شده و دارد از درون می شکند.
در فیلم «مرد نامرئی» (The Invisible Man)، به کاراکتر دانشمند دیوانه هم به خوبی پرداخت شده است. رد پای دانشمند دیوانه تقریبا در تمامی آثار علمی تخیلی دیده می شود؛ مردی جسور، باهوش، ریسک پذیر و البته عقده ای! مردی که می خواهد دنیا را به زانو در آورد و معمولا هم در این کار موفق است.
اصولا این دانشمندان دیوانه در فیلم ها سمبل بی‌اخلاقی هستند؛ کسانی که بدون توجه به عواقب کارهایی که که می کنند، دخالت کردن در طبیعت و خطرِ ناشی از «فعالیتِ بدونِ محدودیتِ علم» را حق خود می دانند.
چرا «مرد نامرئی» در دسته «وحشت گوتیک» قرار می گیرد؟
رد پای ژانر «وحشت گوتیک» را می توان تقریبا در همه جای فیلم دید. اولین صحنه فیلم را بیاد بیاورید که خانه ای سیاه بر صخره ای بلند را می بینیم که موج های دریا بر سینه آن می کوبند. این دقیقا همان «قلعه دراکولا» است که ظاهری مدرن به خود گرفته است.
فیلمساز در اقدامی درست تصمیم می گیرد تا آزار و اذیت هایی که «آدریان» به «سیسیلیا» روا می دارد را نبینیم. در عوض، ما در تمام فیلم فقط با سایه ای از آزارهای «آدریان» مواجه می شویم. همین سایه ها کافی است تا بدانیم «آدریان» چه شخصیت شومی دارد. تمام حرکات و رفتار های «سیسیلیا» خبر از مردی وحشتناک می دهد. این کار مصداق بارز جمله «نگو، نشان بده» می باشد.
بدترین نوع وحشت، وحشتی است که ندانیم خطر کی و کجا در کمین است. شاید با یک جیغ از یک روح یا یک موجود شیطانی برای لحظه ای از جا بپرید. ولی این صرفا یک وحشت زدگی زود گذر است. شما زمانی ترس را احساس می کنید که ندانید عامل خطر کجاست، چه می کند و هدفش چیست. این است که حس تعلیق را چند برابر می کند و هیجان و ترس را همزمان به رگ هایتان تزریق می کند.
فیلمبردار هم به طرز استادانه ای از این تکنیک استفاده می کند. تمام صحنه هایی که دوربین بر روی یک نقطه خالی می ماند را بیاد بیاورید تا حرف من را بهتر متوجه شوید. فیلم «مرد نامرئی» به معنای واقعی کلمه شما را می ترساند.
برگ برنده فیلم، الیزابت ماس
هنر بازیگری «الیزابت ماس» (Elisabeth Moss) را پیش تر در سریال «سرگذشت ندیمه» دیده ایم. این بازیگر زن با استعداد نشان داد که بدون هیچ گریم خاصی، چطور می تواند جلوی دوربین غوغا کند. براستی که «ماس» تجلی نبوغ و استعداد بازیگری است.
«الیزابت ماس» بازیگری است که اکت درون گرا، اکت برونگرا، اکت زیرپوستی و اکت زبان بدن، اکت عضله ای و اکت کلوز آپ را به زیباترین شکل ممکن ارائه می دهد. حتی در میان بازیگران مرد هم تعداد انگشت شماری چنین تسلطی بر بدن و حرکات خود دارند.
بنابراین، استفاده از این اکت ها کار هرکسی نیست. حال در نظر بگیرید که «الیزابت ماس» (Elisabeth Moss) از ۱۶ سالگی وارد سینما شده و تئاتر هم کار نکرده است. تعجبی ندارد که او با استعداد شگفت انگیزش این گونه جوایز سینمایی و تلویزیونی را درو کند.
در فیلم «مرد نامرئی» هم به جرات می گویم حتی اگر کارگردان و فیلمنامه نویس (که در این فیلم هردو یکی هستند) هم اثر ضعیفی می ساختند، «الیزابت ماس» یک تنه فیلم را نجات می داد!.
حقایقی از فیلم «مرد نامرئی» (The Invisible Man)
✔ اسم کوچک شخصیت اصلی فیلم، «سیسیلیا»، برگرفته از کلمه لاتین «Caecus» است که به معنای «کور» و یا «بی چشم» می باشد. در این استعاره مناسب، «سیسیلیا» نمی تواند «مرد نامرئی» را ببیند. او مکررا در فیلم با نام «C» (سی) خوانده می‌شود، که مشخصا هم آوای کلمه «See» به معنای «ببین» است.
✔ رمز در اتاق آدریان «۱۹۳۳» است که همان سال تولید اولین فیلم «مرد نامرئی» می باشد.
✔ شخصیت برادر «آدریان»، «تام» (مایکل دورمن)، قرار بود اینطور باشد که انگار هیچ چیز مناسب او نیست و این به معنای واقعی در لباس او هم قابل مشاهده است. کت و شلوارش یکی دوسایز برایش کوچک تر در نظر گرفته شده بود و دورمان هم از این فکر خوشش آمده بود.
✔ داخل خانه در واقع از چهار خانه واقعی مختلف تشکیل شده‌است؛ برای مثال، اتاق‌خواب «آدریان» در واقع اتاق نشیمن خانه ای واقع در سیدنی است.
✔ در ابتدا قرار بود در صحنه زیر شیروانی شاهد این باشیم که «سیسیلیا» نه تنها تلفن، چاقو و پورتفولیو (مجموعه پروژه های قبلی) خودش را پیدا کند، بلکه غذایی که آدریان می خورد را هم پیدا کند. همچنین طبق قرار قبلی، «سیسیلیا» باید تکه ای از لباس خودش را هم می یافت. مقداری از این اشیا هنوز هم در گوشه قاب در دقیقه ۰۱: ۵۵ در فیلم قابل مشاهده است.
✔ سکانس پس از دوش در ابتدا شامل تصویری از یک اثر دست بر روی در شیشه ای حمام بود (عکس آن هم در تیزر فیلم و هم در کاور نسخه بلوری قرار داشت)، اما بعدا تصمیم گرفته شد که آن سکانس را حذف کنند، چون به نظرشان کشف بطری قرص توسط «سیسیلیا» بر روی سینک به اندازه کافی ترس آور بود.
✔ در اصل، برای سکانس آغازین موسیقی نوشته و ضبط شده بود، اما کارگردان و تیم طراحی صدا احساس می‌کردند که با سکوت و صدای امواج میتوان بهتر حس ترس و وحشت را القا کرد.
✔ شخصیت الیزابت ماس توسط هیولا روی میز اتاق غذا خوری پرتاب می شود. تصویربرداری این سکانس آسان نبود. این کار شامل یک تیم جلوه های ویژه و دو بدلکار بود که یکی از آنها لباس سبز پوشیده بود. همچنین، حرکات آن ها به طور دقیق با یک دوربین رباتیک و متحرک ضبط می شد.
سخن نهایی
فیلم «مرد نامرئی» از جمله فیلم های خوش ساخت سال ۲۰۲۰ بود؛ از آن دست فیلم هایی که هم ارزش چند بار دیدن را دارد و هم می توان با خیال راحت به همراه خانواده خود به تماشای آن نشست.
شما فیلم «مرد نامرئی» را دیده اید؟ آن را چگونه یافتید؟ ترسیدید یا فقط هیجان زده شدید؟ نظر خود را با «پاسخ از ما» به اشتراک بگذارید.
