کسانی که عاشق سفر هستند همیشه در انتظار فرصتی مناسب اند تا چمدان خود را آماده نمایند و در فصل تابستان به شهرهای مختلف و مکان های دیدنی در اقصی نقاط کشور سفر کنند. یکی از شهرهایی که در فصل گرم تابستان به شما معرفی می کنیم شهر زیبای زنجان است.
استان زنجان از طرف شمال به اردبیل و گیلان و از جنوب به استان همدان منتهی می شود. فصل های بهار و تابستان مناسب ترین زمان برای سپری کردن اوقات فراغت در این استان می باشند. میزان بارش باران در در زنجان در فصل بهار و تابستان بیشتر از سایر فصل هاست و در این هنگام جنگل ها و چراگاه هایی بسیار زیبای این استان با وضوح بیشتری قابل مشاهده هستند. در این مقاله از «پاسخ از ما» قصد داریم شما را با مکان های دیدنی زنجان آشنا نماییم.
با ما همراه باشید تا هنگامی که به شهر زیبای زنجان عزیمت کردید با مکان های دیدنی این شهر آشنایی کامل داشته باشید و بتوانید با دیدی متفاوت از این جاذبه های گردشگری بازدید نمایید.
شهر زنجان و ریشه کلمه زنجان
استان زنجان شهری بسیار قدیمی و با پیشینه تاریخی بسیار غنی است؛ قدمت زنجان به ۲ هزار سال قبل از میلاد حضرت مسیح بر می گردد. براساس گفته برخی مورخان، شهر زنجان به دست اردشیر بابکان بنا نهاده شده است. در آن زمان زنجان با نام شهین یعنی منسوب به شاه شناخته می شده است.
یکی از قدیمی ترین نام هایی که بر روی شهر زنجان نها شده است، زندیگان به معنای اهل کتاب زند (معروفترین کتاب آیین زردشتی ساسانی) می باشد. پس از مدت ها نام این شهر به زنجان تغییر پیدا کرد. گفتنی است از اواخر دوره قاجار به علت استقرار ایل خمسه فارس نام خمسه نیز به این شهر اختصاص پیدا کرد.
یکی از معروفترین چیزهایی که می توانید از شهر زنجان برای خود و آشناهایتان به عنوان سوغاتی بیاورید، چاقوی زنجان می باشد. شیرینی شستی نیز یکی دیگر از سوغاتی‌های مهم زنجان می باشد. ملیله کاری نیز یکی از صنایع دستی قدیمی زنجان می باشد که می توانید از زنجان با خود به یادگار بیاورید. هنر ملیله کاری در دوره سلجوقیان رونق یافت و با آغاز سلطنت صفویان به اوج خودش رسید. از دیگر سوغاتی های معروفی که اثر دست مردم زنجان است می توان به ظروف مسی مختلف، چاروق (نوعی کفش زنانه سنتی)، گلیم، فرش، سنگ های تراش خورده و قیمتی، منبت کاری، مصنوعات چرمی و… اشاره کرد.
این استان مردمی بسیار گرم و صمیمی دارد که قدم مسافران را به بهترین شکل ممکن گرامی می دارند. اگر به دنبال مناطقی هستید که فرهنگ و تمدنی غنی و مردمی خونگرم و مهمان نواز داشته باشد، استان زنجان یکی از بهترین مقاصد سفر می باشد. امیدواریم با حضور در این استان سرسبز از جاذبه های گردشگری خیره کننده و چشم نواز زنجان بازدید کرده و لذت ببرید.
جاذبه‌های گردشگری زنجان
✔ گنبد سلطانیه
گنبد سلطانیه بزرگ ترین بنای آجری جهان می باشد که در شهر زنجان واقع شده و از دوران حکومت ایلخانان تا امروز پابرجا باقی مانده است. این بنای تاریخی باشکوه به دستور الجایتو، یکی از فرمانرواهای مغول، ساخته شده است. همچنین، گنبد سلطانیه یکی از باشکوه ترین گنبدهای دو جداره جهان می باشد و شاید برایتان جالب باشد که بدانید گنبد این بنای تاریخی از لحاظ ارتفاع بعد از کلیسای سانتا ماریا در ایتالیا و مسجد ایاصوفیه در ترکیه مقام سوم بلندترین گنبدی شکل جهان را داراست. این بنا ۵۴ متر ارتفاع و ۲۵ متر قطر دارد.
یکی از نکات جالب دیگر در مورد گنبد این شاهکار معماری این است که با گذشت ۷۰۰ سال از عمرش و داشتن وزنی نزدیک به ۱۶۰۰ تن هنوز هیچ آسیبی ندیده و تنها در حدود ۸ سانتی متر نشست کرده است.
همان طور که پیش تر نیز اشاره شد، گنبد سلطانیه در زمان سلطنت الجایتو و به دستور وی ساخته شد. الجایتو در ابتدا به پیروی از پدرش به آیین شمنیسم روی آورد. این پادشاه چندی بعد به پیروی از مادرش به آیین مسیحیت گروید و نامش را به نیکلاس تغییر داد. پس از مدتی، او تحت تاثیر علامه حلی و یکی از همسران و وزیرش، شیخ فضل الله، به دین اسلام درآمد و نام سلطان محمد خدابنده را برای خود برگزید. الجایتو پس از زیارت حرم امام علی (ع) قصد داشت تا قبر وی را به سلطانیه منتقل کند، اما علمای شیعه با این کار مخالفت کردند و در نهایت این مکان به عنوان آرامگاهی برای خود او در نظر گرفته شد.
گفتنی است که معماری این بنای باشکوه و ماندگار به جای مانده از دوران سلطان محمد خدابنده بسیار خاص و منحصر به فرد است؛ به طور مثال، استفاده از گنبد دو جداره در این جاذبه گردشگری در راستای ضد زلزله کردن این بنا صورت گرفته و باعث شده که با گذشت سالیانی طولانی از زمان ساخت گنبد سلطانیه هنوز هیچ زلزله ای نتواند باعث تخریب و ویرانی این بنای مستحکم و ماندگار شود.
همچنین، خالی از لطف نیست که بدانید پنجره های گنبد سلطانیه به گونه ای طراحی شده اند که با دقت به نوری که از آنها می گذرد، می توانید متوجه شوید ساعت چند است. نوری که از پنجره بزرگ عبور می کند، نشان دهنده ساعت و نوری هم که از پنجره کوچک به داخل بنا تابیده می شود، دقیقه را به ما نشان می دهد. برای متوجه شدن زمان اذان ظهر نیز باید به نوری دقت کنید که از سوراخ اصلی گنبد عبور می کند و به داخل تابیده می شود.
همین ویژگی های جالب و کم نظیر باعث شده گنبد سلطانیه شهرتی جهانی پیدا کند و در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت برسد. بنابراین، جای تعجب ندارد که گردشگران شوق زیادی برای دیدن این گنبد خوش رنگ و لعاب و مرتفع داشته باشند و برای دیدن این بنای تاریخی لحظه شماری کنند.
✔ قلعه بهستان
قلعه بهستان در ۱۰ کیلومتری شهر ماهنشان از توابع استان زنجان قرار دارد. علت نامگذاری منطقه بهستان به این اسم تاسیسات مذهبی است که در گذشته در این منطقه وجود داشته اند و احتمالا بهستان از کلمه بغستان به معنای جایگاه خدا گرفته شده است.
برخی دیرینگی این دژ را از زمان مادها می دانند و وجود روستای ماد آباد در ۱۵ کیلومتری بهستان را دلیلی بر صحت و درستی گفته هایشان می دانند، در صورتی که در کاوش ها و بررسی های انجام شده آثاری از دوران هخامنشیان یافت شده است. البته آثار به جا مانده از قلعه متعلق به اواخر دوره ساسانیان و اوایل دوران اسلامی می باشد.
بر فراز قلعه بهستان، توده عظیمی از خاک را می بینید که اشکالی عجیب و غریب دارند؛ این توده خاک به شکل ستون های عظیم خاکی هستند که از پایین به بالا باریک شده اند و در بالای آن فرم تخته سنگ به خود گرفته اند. اینکه چگونه این تخته سنگ ها بر فراز ستون ها قرار گرفته اند و ریزش نمی کنند، موجب می شود ما از حیرت و شگفتی انگشت به دهان بمانیم. عده ای باور دارند که این مکان را موجوداتی با قدرتی فراتر از انسان ساخته اند و در نتیجه فکر می کردند این مکان توسط اجنه ساخته شده است.
به همین خاطر، به این توده عظیم خاکی دودکش جن می گویند. عده ای دیگر نام تخت دیو را برای این توده خاکی خاص در نظر گرفته اند، چرا که اعتقاد دارند که دیوها بر روی تخت سنگ های عظیم و مسطح بالای ستون ها استراحت می کنند.
✔ بقعه چلبی اوغلی
در فاصله نیم کیلومتری جنوب غربی گنبد سلطانیه آرامگاهی خشتی وجود دارد که در کنارش بقایای یک خانقاه نیز به چشم می خورد. این آرامگاه و خانقاه با نام چلبی اوغلی معروف شده است. این بنا در گویش محلی با اسم کچه بورک (کلاه نمدی) نیز شناخته می شود. تاریخ ساخت این بنا را سال ۷۲۸ هجری قمری عنوان کرده اند. این بنای زیبا ۱۷ متر ارتفاع و حدود ۷۰۰ سال قدمت دارد.
بنا بر نظر باستان شناسان و محققان این بنا منسوب به چلبی اوغلو، نوه و مرید مشهور مولانا، می باشد. گفته می شود که حسام الدین چلبی نزد سلطان محمد خدابنده در سلطانیه آمده بود و همان جا از دنیا رفت و به خاک سپرده شد. جالب است که بدانید چلبی یار و همنشین مولوی بود و مثنوی معنوی هم یادگاری از دوره همنشینی چلبی و مولانا بوده است.
✔ آبشار شارشار
یکی از مکان‌های دیدنی زنجان آبشار شارشار می باشد که در فاصله‌ی ۵ کیلومتری دریاچه‌ی سد تهم واقع شده است. این آبشار زیبا و بی نظیر در میان سنگ های صخره ای قرار گرفته است. شارشار تفریحگاه بسیار مناسبی برای مردمی می باشد که در فصل بهار و تابستان از شهرهای مختلف ایران به زنجان سفر می کنند.
علاوه بر این، خود دریاچه تهم آبی پاک و زلال دارد و پیرامون آن درختان بسیار سرسبزی وجود دارد که به لطفشان منظره ای به یاد ماندنی مانند یک تابلوی نقاشی بی نهایت زیبا پیش روی گردشگران ایجاد شده است.
✔ غار کتله خور
غار کتله خور غاری بزرگ و شگفت انگیز با شهرتی جهانی است که در ۱۵۵ کیلومتری جنوب استان زنجان و در حوالی شهر گرماب از توابع شهر خدابنده قرار دارد. شاید برایتان سوال پیش بیاید که چرا اسم این غار، غار کتله خور می باشد؟ در مناطق غربی کشور به کوهی که ارتفاع آن کم باشد کتله می گویند. خور نیز به معنی خورشید است و به این خاطر که خورشید از پشت کوهی طلوع می کند که غار در آن قرار دارد، این غار به این اسم نامگذاری شده است.
البته برخی دلیل دیگری را برای نامگذاری غار کتله خور به این اسم عنوان می کنند. از آنجا که در زبان آذری به مکان ناهموار کتله گفته می شود و خور نیز به معنای آسایش و راحتی در میان آذری هاست، بنابراین غار کتله خور تحت عنوان ناهمواری های دنج اطلاق می شود.
در سال ۱۳۰۰ این غار کشف و سی سال بعد در سال ۱۳۳۰ هجری شمسی توسط فردی به نام سید اسدالله جمالی این غار به ثبت ملی رسید. غار کتله خور زنجان هم دوره غار علیصدر همدان می باشد و زمان شکل گیری اش به دوران ژوراسیک بر می گردد. شاید خالی از لطف نباشد که بدانید که این غار محل زندگی انسان های نخستین نیز بوده؛ ۸۰ اسکلت مربوط به انسان های اولیه در این غار پیدا شده که خود گواهی بر این ماجراست. قندیل های شفاف و آهکی غار کتله خور که باعث زیبایی هر چه بیشتر فضای داخلی غار شده، همچون ستارگانی پر نور می درخشند و محیط داخل غار را روشن نگه می دارند.
اگر قصد سفر و بازدید جاهای دیدنی زنجان را دارید، حتما بازدید از این غار را در لیست برنامه های خود بگنجانید.
✔ رودخانه قزل اوزن
یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری زنجان رودخانه قزل اوزن است که در زبان ترکی به معنی رودخانه بزرگ و شکوهمند می‌باشد و از دو کلمه قزل و اوزن تشکیل شده است.
قزل به معنای رنگ سرخ می باشد، اما باید به این نکته نیز اشاره کرد که با اینکه به طور کلی در زبان ترکی چهار کلمه آق، قرا، گوی و قزل به ترتیب معنی رنگ های سفید، سیاه، آبی و سرخ می دهند، اما معنای اصطلاحی شان متفاوت است. نتایج حاصل از تحقیقات و بررسی ها حاکی از این است که مفهوم و منظور اصلی این کلمات بازگو کردن و نشان دادن بزرگی، عظمت و شکوه اشخاص، اماکن، موجودات و سایر چیزهای مشابه می باشد و به صورت پیشوند در اول لغات می آیند.
اوزن نیز معنی شناور می دهد و مفهوم رودخانه را به ذهن متبادر می کند. همچنین، اوز در ترکی قدیمی به معنای آب فراوان یا رود به کار می رفته است. با پذیرفتن این نکات، قزل اوزن به معنی رودخانه بزرگ و شکوهمند است.
رودخانه قزل اوزن از ارتفاعات چهل چشمه دهستان سارال بخش دیواندره سنندج سرچشمه می گیرد و پس از طی کردن مسیری پر فراز و نشیب و عبور از استان های کردستان، زنجان، آذربایجان شرقی و اردبیل در لاهیجان گیلان و در نزدیکی حسن کیاده به دریای خزر می ریزد. طول خط سیر قزل اوزن حدود ۵۰۰ کیلومتر است و بیش از نیمی از آن در خاک استان زنجان جریان دارد.
✔ بازار سنتی زنجان
بازار زنجان طولانی ترین بازار سرپوشیده ایران و یکی از زیباترین مجموعه های تجاری استان زنجان محسوب می شود که در سال ۱۲۰۵ هجری قمری توسط آقا محمد خان قاجار در زمینی به مساحت ۱۵ هکتار ساخته شده است.
بازار زنجان حدودا به ۸ راسته تقسیم می گردد که عبارتند از:
• زرگرها
• بزاز ها
• کفاش ها
• سراج ها
• تیمچه ها
• دالان ها
• مساجد
• حمام ها و تکیه ها
✔ موزه مردان نمکی
موزه مردان نمکی در یک خانه قاجاری به نام خانه ذوالفقاری زنجان دایر شده است. خانه ذوالفقاری بنایی است تاریخی که در گذشته اقامتگاه حکمران زنجان بوده است. از آنجا که خود بنای موزه نیز ارزش تاریخی دارد و با دیدنش به سفری در دل تاریخ می رویم، بدون در نظر گرفتن اشیای موزه، خود محل برقراری موزه نیز ارزش بازدید دارد.
همان طور که از نام این موزه مشخص است، این موزه محل نگهداری اشیاء منحصر به فرد و خاصی است که در معدن نمک یافت شده اند. مومیایی های مردان نمکی یافت شده از معدن نمک چهرآباد در این موزه نگهداری می شوند.
اما ماجرای کشف مومیایی های مردان نمکی چیست؟ در سال ۱۳۷۲، کارگران معدن نمک چهرآباد مشغول کار کردن بودند که ناگهان با جسد یک مومیایی مواجه شدند. بعد از کشف شدن این مومیایی، انتظار می رفت که کار استخراج و بهره برداری در این معدن متوقف شود، اما این اتفاق رخ نداد. باری دیگر در سال ۱۳۸۳ کارگران در حین کار با جسد مومیایی دیگری برخوردند که به خاطر قرار گرفتن در زیر بولدوزر خیلی آسیب دیده بود و تقریبا متلاشی شده بود.
با کشف مومیایی دوم تصمیم گرفته شد تا جستجوهای بیشتری انجام شود. نهایتا در کل ۶ مرد نمکی کشف شد که همگی آنها به جز مومیایی مرد نمکی اول که به موزه ملی ایران در تهران انتقال یافته، در موزه مردان نمکی زنجان نگهداری می شوند. علاوه بر کشف بقایای اجساد مردان نمکی، اشیای گرانقیمت و ارزشمندی نیز یافت شدند که به اداره میراث فرهنگی استان زنجان تحویل داده شدند.
بررسی ها و کاوش های باستان شناسان نشان می دهد که مردان نمکی کشف شده در معدن نمک چهرآباد معدنچیان و کارگرانی بوده اند که در نتیجه ریزش دیواره ها و تونل های معدن کشته شده اند. بر طبق آزمایش کربن ۱۴ مشخص شده مردان نمکی شماره ۳، ۴ و ۵ متعلق به دوره هخامنشی است و قدمتی در حدود ۲۳۰۰ سال دارد و مردان نمکی شماره یک و دو متعلق به دوره ساسانی می باشد.
شاید برایتان این کنجکاوی پیش بیاید که چطور پس از گذشت این همه سال، اجساد و بخش هایی از لباس و وسایل مردان نمکی سالم و تقریبا دست نخورده باقی مانده اند؟ وجود نمک در معدن یاد شده از پوسیدگی بیش از اندازه مردان نمکی جلوگیری کرده است.
✔ پل تاریخی بهاءالدین
یکی دیگر از جاهای دیدنی زنجان پل تاریخی بهاءالدین است. این پل در میان زنجانی ها به نام پل کهنه و در منابع تاریخی نیز به نام پل اژدهاتو معروف است. پل بهاءالدین در سال ۱۳۱۲هجری قمری (زمان حکومت ناصرالدین شاه) به دست تاجری زنجانی به نام میرزا بهاءالدین زنجانی بنا نهاده شد. این پل در محور جنوبی حومه شهر بر روی زنجانرود احداث گردیده است. طول پل حدود صد متر و عرضش با احتساب جان پناه ها به حدودا ۷۰ متر می رسد. ارتفاع پل نیز در بلندترین نقطه اش از سطح رودخانه تقریبا ۱۱ متر می باشد.
✔ بنای رختشویخانه
بنای رختشویخانه در قلب شهر زنجان و در یک منطقه پر تراکم مسکونی ساخته شده است. اگر سفری به گذشته های دور و به سال ۱۳۰۷ داشته باشیم، به زمانی می رسیم که هنوز آب لوله کشی برای شستشوی رخت و لباس وجود نداشت و زنان باید زحمت زیادی را متقبل می شدند و به قول معروف یخ حوض می شکستند تا لباس و ظرف های خود را بشویند. اما در همان هنگام بود که در زنجان دو برادر به نام های مشهدی اکبر معمار و مشهدی اسماعیل بنا زمینی را از شهردار وقت زنجان، علی اکبر خان توفیقی، خریداری کردند و برای رفاه حال زنان و برای اینکه آنها بتوانند راحتتر به شستشوی البسه خودشان بپردازند، رختشویخانه زنجان را در محله‌ی قدیمی عباسقلی خان در نبش خیابان سعدی ساختند.
این رختشویخانه، که معماری خاص و کم نظیرش به دوره قاجار و پهلوی منسوب شده، با نگاهی انسان دوستانه و برای حفاظت زنان خانه دار در برابر سرما و حیوانات ساخته شد. نکته جالب دیگر در مورد این جاذبه گردشگری این است که در انتهای سالن رختشویخانه زنجان فضایی برای بازی کودکان مهیا شده و بدین وسیله سعی شده بود تا مادران با خیالی آسوده و راحت به شستشوی رخت و لباس خود بپردازند.
گذشته از همه این ها، جالبتر از همه چیز این است که استفاده از امکانات رختشویخانه رایگان بود و زنان تنها ۱۰ شاهی در سال به سرایدار رختشویخانه می دادند تا در هر ساعتی از شبانه روز بتوانند از آن استفاده کنند.
قطعا قدم زدن در چنین مکان خاص و منحصر به فردی که قدمتی چندین ساله دارد، خالی از لطف نخواهد بود.
✔ داش کسن
معبد داش کسن زنجان یادگاری از دوره ایلخانان است که نزدیک به ۷ قرن از زمان ساختش می گذرد. این معبد در نزدیکی روستای ویر قرار گرفته. «معبد داش کسن» با نام های «معبد اژدها» و «معبد شیرین و فرهاد» نیز شناخته می شود. «داش‌کسن» در زبان آذری به معنای «سنگ بُر» است و شاید به این خاطر این منطقه با این اسم معروف شده که سه غار سنگی در این مجموعه وجود دارد که در دل کوه کنده شده اند و به نقش ها و کنده کاری های زیبایی مزین هستند.
از آنجا که معبد داش کسن زنجان در دل کوه ایجاد شده است و با دیدنش افسانه فرهاد کوه کن به ذهن خطور می کند، مردم نام «معبد شیرین و فرهاد» را برای این معبد برگزیده اند.
از معروف ترین و جذاب ترین نقش های این محوطه تاریخی می توان به نقش دو اژدها اشاره کرد که توجه هر بیننده ای را به خود جلب می کند. این نقش زیبا در مستطیلی با ابعاد ۱۰۰ متر در ۵۰ متر در کوه حفاری شده است. همچنین، همین نقش حجاری شده اژدها دلیل معروفیت این معبد تحت عنوان معبد اژدها می باشد.
زمانی که گردشگران از آن معبد دیدن می کنند، تصور می کنند که با یک معبد چینی مواجه شده اند؛ اما این بنای تاریخی متعلق به دوره ایلخانان مغول است و تنها ردپای هنر هنرمندان چینی در آن به وضوح دیده می شود. حقیقت ماجرا از این قرار است که زمانی که ایلخان مغول، ارغون، از دنیا می رود، الجای خاتون، خواهر سلطان محمد خدابنده، با دعوت کردن هنرمندان چینی تصمیم می گیرد تا معبد را تزیین کرده و شکل تازه ای به آن بدهد، اما با مسلمان شدن ایلخان مغول، او کار ساخت معبد را نیمه کاره رها می کند.
پیشنهاد می کنم از معبدی که هیچگاه تکمیل نشده و از لحاظ نقش و نگار یکی از خاص ترین و با ارزش ترین آثار تاریخی زنجان به شمار می آید، بازدید نمایید و خود را از لذت دیدن چنین معبد حیرت انگیز و جالبی محروم نکنید.
✔ پیست اسکی پاپایی
اسکی در زنجان بالای ۶۰ سال قدمت دارد و هیئت اسکی زنجان هم از سال ۱۳۴۶ شکل گرفته است و در طول این مدت هم توانسته طرفداران زیادی را به خود جذب کند. از آنجا که پیست اسکی پاپایی در خلاف جهت تابش خورشید و ارتفاع نسبتا بلندی قرار گرفته، زمان یخبندان طولانی دارد.
همچنین، این پیست به دلیل نداشتن شیب نه چندان تند برای استفاده عموم مناسب می باشد. پیست اسکی پاپایی مسافت چندانی با شهر زنجان ندارد و چهارمین پیست قدیمی کشور است. همچنین، این پیست با وسعت ۸۰ هکتار تنها پیست اسکی استاندارد استان زنجان می باشد.
✔ دربند قاطرچی
قلعه دربند قاطرچی در هفت کیلومتری غرب شهر ماهنشان واقع شده است. براساس مطالعاتی که در منطقه دربند قاطرچی انجام گرفته و همچنین با توجه به بقایای به جای مانده و سنگ های قدیمی، قدمت این قلعه به دوران دوم و سوم زمین شناسی بر می گردد. همچنین، این مکان تاریخی در زمان حکومت فرقه اسماعیلیه مورد استفاده مخالفان دولت قرار می گرفته است.
در قلعه دربند قاطرچی بقایای زندگی افراد در دوره های هخامنشیان، ساسانیان و بعد از اسلام نیز وجود دارد، اما آن چیزی که در حال حاضر به وضوح قابل مشاهده می باشد بقایای مربوط به دوره سلجوقیان است که موجب ثبت این جاذبه گردشگری زنجان در فهرست آثار ملی ایران شده است.
جمع بندی
انسان گونه ای آفریده شده است که نیاز به استراحت و تفریح دارد، زیرا در سفر با بسیاری از مکان‌های ناشناخته و عجیب آشنا می شود. انتخاب شهر مناسب برای سفر در فصول گرم سال از دغدغه‌های اصلی گردشگران عزیز است.
در این مقاله جاهای دیدنی زنجان را به شما عزیزان معرفی کردیم تا بتوانید با مسافرت به زنجان در روزهای گرم از هوای خنک و مناطق ناب آن لذت ببرید.
توضیحاتتون در مورد جاهای دیدنی زنجان خیلی خوب بود میتونید به لیستتون ، چشمه شاه بلاغی را هم اضافه کنید.
واقعا مردم چند صد کیلومتر بکوبند بیان اینا رو تماشا کنن از هر چند صد نفر، چند نفر به آثار باستانی علاقه دارند؟ گردشگر ومسافر جذب تفریحگاه میشن نه آثار باستانی، مردم دنبال تفریحگاه ها ی مدرن هستن نه خشت و گل، وگرنه الان یمن میشد توریستی ترین کشور دنیا،