چرا فرزندتان به حرف‌های شما گوش نمی‌دهد؟

«هنر خوب گوش دادن» و «حرف شنوی» در کودکان یکی از مهم ترین مهارت های تربیتی به شمار می رود و می توان این مهارت را در همان سنین ابتدایی به فرزندان آموزش داد؛ به شرط اینکه موانع و دلایل حرف گوش نکردن فرزندتان را به خوبی تشخیص داده باشید.

ممکن است اگر پدر یا مادر باشید و فرزندتان به حرف هایتان گوش ندهد، این موضوع برای شما رنج آور باشد و آن را به قصور خود در آموزش مسائل تربیتی نسبت دهید، اما باید بدانید دلایل زیادی برای حرف گوش نکردن بچه ها وجود دارد؛ از جمله اینکه ممکن است آنها هنوز مهارت گوش دادن به حرف دیگران را یاد نگرفته باشند.

در این مقاله از «پاسخ از ما» رایج ‌ترین دلایلی که باعث می شود کودکتان به سخنان شما گوش ندهد را با هم بررسی خواهیم کرد.

چرا کودکان حرف گوش نمی دهند؟

برای والدین این موضوع که بتوانند توجه کودکان بازیگوش خود را جلب کنند تا به حرف هایشان گوش دهند، بسیار دشوار و طاقت ‌فرسا می باشد. از آنجایی که معمولا رفتارهای مربوط به مهارت شنیداری در زیر دسته ادب و احترام قرار می گیرند، وقتی کودکان به حرف های پدر و مادرهایشان گوش نمی دهند، والدین با خود می‌‌گویند اینکه «کودک من به حرف هایم گوش نمی دهد، به آن ها توجه نمی کند و حواس پرت است، نشانه بی ‌احترامی و بی ‌ادبی اوست».

در واقع این موضوع صحت ندارد و می توان گفت این مسئله که فرزندان به حرف های والدین خود گوش ندهند همیشه به معنای بی ‌احترامی نیست و باید آن را جزئی از مراحل رشد کودک به حساب آورد.
با این وجود، گرچه ممکن است این رفتار بی ‌احترامی نیز محسوب شود، اما ریشه این کار را باید در موارد اساسی ‌تری جستجو کرد. گاهی اوقات بچه ‌ها به حرف های شما به عنوان والدینشان خوب گوش نمی‌ دهند، زیرا پیام ‌های شما بسیار طولانی است و یا شما شکایت و انتقادی دارید که فرزندانتان حوصله شنیدنش را ندارند. همچنین در مواردی که حرف های شما پیچیده یا متناقض باشند، گوش دادن به حرف هایتان می‌تواند برای کودکان شما چالش برانگیز باشد.

در برخی مواقع، عدم گوش دادن به حرف های والدین حتی به موضوعات دیگری مانند ناتوانی در تمرکز حواس، مشکلات شنوایی یا مسائل بهداشت روانی گره خورده است، اما در بیشتر اوقات گوش ندادن موثر به حرف های پدر و مادر بیشتر از هر چیز دیگری به رشد اجتماعی فرزندان مربوط می شود.

چگونه کودکان را به گوش دادن وادار کنیم؟

برای اینکه کودکتان از شما حرف شنوی داشته باشد، مهم است که در وهله اول صبور باشید و یک رویکرد ثابت برای خود اتخاذ کنید. یادگیری «هنر خوب گوش کردن»، به خصوص برای کودکان خردسال، به زمان زیادی نیاز دارد.

در ادامه، چند استراتژی اثر بخش که به شما در این امر کمک می کند را بیان می کنیم:

• برای صحبت کردن با فرزندتان زمان بندی خاصی را در نظر بگیرید

معمولا وقتی والدین موضوعی را مطرح می‌کنند، دوست دارند فرزندانشان بلافاصله و بدون هیچ معطلی حرف‌هایشان را بپذیرند و این در حالی است که آنها از انتخاب زمانی که کودک آماده شنیدن صحبت هایشان باشد اطمینانی حاصل نکرده‌اند؛ برای مثال ممکن است والدین درست در وسط بازی کودک یا در هنگام صحبت های دیگران با او صحبتی را مطرح کرده باشندکه طبیعتا در این گونه موارد بازخورد مناسبی از طرف او دریافت نخواهد کرد.

بهترین رفتار این است که به فرزندتان بگویید: «آیا می ‌توانیم چند دقیقه با هم صحبت کنیم؟». با انجام این کار به او نشان می ‌دهید که برای وقتش ارزش قائلید؛ ممکن است فرزندتان پس از دیدن مداوم این رفتار از جانب شما، این نوع برخورد را به عنوان الگو در زندگی خودش نیز به کار بگیرد.

• از او بخواهید سخنان شما را تکرار کند

کاری که می توانید هنگام حواس پرتی بچه‌ ها انجام دهید این است که از آنها بخواهید گفته های شما را تکرار کنند تا بهتر متوجه شوید پیامتان را به درستی دریافت کرده اند یا خیر؟ تکرار حرف های فردی که کودکان سخنانش را شنیده اند، بخشی از تکنیکی موسوم به «گوش دادن فعال» است، که در آن پیام شخص به اندازه‌ی کافی مهم بوده و بچه ها با تکرار آن باعث بیشتر به یاد ماندنش در ذهن خود می شوند.

آموزش این مهارت بنیادی به فرزندتان اولین قدم در تبدیل فرزندتان به شنونده ‌هایی خوب در محیط خانه، اجتماع (در زمان معاشرت با دیگران) و مدرسه است. بنابراین، هنگامی که با آنها صحبت می‌کنید از آنها بخواهید آنچه را که شنیده ‌اند برای شما بازگو کنند.

گفتن مجدد صحبت‌های شما یادآوری پیام مورد نظر شما را برای کودکان کوچک ‌تر نیز آسان ‌تر خواهد ساخت. البته در این میان امکان دارد بچه های خردسال تلاش ‌کنند تا حرف های شما را تکرار کنند، اما موفق به انجام این کار نشوند. در این صورت، آنها را سرزنش نکنید و دوباره آنچه را که گفته اید با حوصله تکرار کنید.

• به بچه های خود حق انتخاب بدهید

یک روش مفید در زمانی که به فرزند خود دستورالعمل می‌دهید یا از او می‌خواهید کاری را انجام دهد، این است که به او حق انتخاب دهید. با انجام این کار بچه ‌ها توانمند می ‌شوند و احساس قدرت می‌کنند. در این مواقع، آنها از این موضوع خوشحالند که کنترل زندگی خود را تا حدی در دست دارند.

علاوه بر این، دادن حق انتخاب به فرزندانتان مهارت تصمیم گیری را در آنها به خوبی پرورش می ‌دهد. این گونه آنها دیگر فقط از دستورات پیروی نمی‌کنند، بلکه در موضوعاتی که زندگی آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، شرکت می‌کنند؛ به عنوان مثال، شما می توانید به جای اینکه به فرزندتان بگویید لباس خواب خود را بپوشد، از او بپرسید که آیا می خواهد لباس خواب قرمزش را بپوشد یا لباس خواب آبی اش را؟

• در هنگام صحبت کردن با فرزند خود با او تماس فیزیکی برقرار کنید

اگر در هنگام صحبت با فرزندتان دست خود را روی بازوی او بگذارید یا اینکه او را در آغوش بگیرید و یا شانه ‌های او را به آرامی فشار دهید، احتمال اینکه کودک دلبندتان به حرف های شما گوش بدهد، چندین برابر بیشتر خواهد شد.
خوب است بدانید که کودکان تمایل دارند موارد تازه را به روش های جدیدی یاد بگیرند. هنگامی که شما هم از پیام ‌های کلامی و هم از تماس فیزیکی مناسب استفاده می‌کنید، می‌توانید توجه آنها را بیشتر جلب کنید.

البته این را هم بگوییم، اگر تماس فیزیکی همراه با لطافت نباشد و به نوعی خشن باشد، می تواند نتیجه ایی کاملا معکوس و منفی را به همراه داشته باشد.
پس اطمینان حاصل کنید که زمانی که هنگام صحبت های خود با فرزندتان تماس فیزیکی دارید، آن را به صورت ملایم، متفکرانه و توام با احترام انجام دهید.

• می توانید به کودکانتان در زمان حرف شنوی پاداش دهید یا آنها را تشویق کنید

در مورد تقویت مهارت حرف شنوی در فرزندتان خلاق باشید. کودک خود را در مواقعی که به حرف هایتان خوب گوش می‌کنند، تحسین کنید یا از پاداش ‌های کوچک برای تشویق حرف شنوی او استفاده کنید.
به عنوان مثال، اگر می خواهید فرزندتان تماشای تلویزیون را متوقف کند و برای خوردن شام به شما و دیگر اعضای خانواده بپیوندد، اگر کودکتان بلافاصله و بدون شکایت کردن این کار را انجام داد، به او اجازه دهید بعد از شام ۱۵ دقیقه دیگر تلویزیون ببیند.

پاداش یا انگیزه دادن به فرزند می‌تواند به بهبود مهارت گوش فرا دادن او به حرف های شما کمک کند.

• رفتارهای مورد نظرتان را خودتان اول انجام دهید

اگر رفتارهایی که انتظار دارید از جانب کودکتان رعایت شود را خودتان اول انجام دهید باعث خواهید شد تا فرزندتان ترغیب شود تا بیشتر به حرف هایتان گوش بدهد؛ به طور مثال زمانی که وقت می‌گذارید تا به نگرانی‌های فرزندان خود گوش دهید، در واقع به آنها احترام گذاشته ‌اید. در نتیجه چون کودک شما احساس محترم بودن می کند، احترام گذاشتن برایش راحت‌ تر و پذیرفته تر خواهد بود.

همچنین،

کودکان بیشتر از آنچه که می ‌بینند یاد می‌گیرند تا از آنچه که می ‌شنوند.

بنابراین مطمئن شوید که رفتاری را که می‌خواهید در فرزندتان مشاهده کنید را خودتان الگو قرار داده باشید.

۵ دلیل اصلی که فرزندتان بار اول به صحبت هایتان گوش نمی دهد

اگر به انجام هر یک از این پنج رفتار عادت کرده اید، ممکن است به طور تصادفی به کودک خود آموزش داده باشید که به حرف های شما گوش ندهد.

• شما بیش از حد حرف هایتان را تکرار می‌ کنید

تکرار جملاتی مانند «چند بار باید به تو این حرف را بگویم؟» و «این آخرین هشداری است که به تو می دهم» موثر نخواهد بود. در واقع، شما با تکرار حرف هایتان به فرزند خود آموزش می دهید که اولین باری که شروع به صحبت می کنید به حرف هایتان گوش ندهد، چرا که مطمئن است چندین بار دیگر قرار است آن صحبت ها را تکرار کنید.
مرتبا صحبت های خود را تکرار نکنید. در عوض، یک بار کودک خود را راهنمایی کنید. اگر به حرف هایتان گوش نداد، به او این مورد را یادآوری کنید. اگر دوباره اقدامی از جانب فرزندتان ندیدید، آماده باشید تا نتیجه مورد نظرتان را پیگیری کنید.

برای مطالعه بیشتر میتوانید مقاله جملاتی که والدین نباید به فرزندان بگویند را مطالعه کنید.

• تهدیدهای شما بی ‌معنی است

تهدیدهایی مانند «اگر همین حالا اتاق خود را تمیز نکنید، هرگز اجازه رفتن به بیرون را نخواهید داشت! » یا «اگر من همه اسباب ‌بازی ‌هایت را جمع کنم، همه آنها را دور می‌اندازم! » به احتمال زیاد جواب نمی ‌دهند، چرا که ممکن است فرزند شما تشخیص داده باشد که شما نمی‌توانید مجازات ‌های غلو شده و ظالمانه ای که پیش تر توصیفش را کرده بودید، اعمال کنید.

• ذهن شما درگیر مبارزات قدرت طلبانه با کودکتان شده است

ذهن شما می تواند شما را در موقعیتی قرار دهد که به راحتی با کودک خود وارد مبارزه قدرت طلبی شوید، بدون اینکه واقعا متوجه وقوع این موضوع باشید. گفتنی است هر چه بیشتر با کودک خود درگیر شوید، فرزند شما بیشتر وارد سیکل لجبازی شده و کمتر از دستورات شما پیروی می‌کند.

برای مثال اگر به کودک خود بگویید اتاق خود را تمیز کند و او ۲۰ دقیقه در این مورد با شما بحث کند، این ۲۰ دقیقه‌ زمان هدر رفته ای است که او فقط انجام آنچه که شما خواسته ‌اید را به تأخیر انداخته است. به شما توصیه می کنیم از انجام مبارزه برای اثبات قدرت ‌تان صرف نظر کنید.

• شما به حرف هایی که می زنید عمل نمی کنید

تهدید به سلب امتیاز بدون اینکه واقعا این کار را انجام دهید یا وقتی فرزندتان خواهان بازگشت امتیازاتش باشد، تسلیم شوید، کارهای درستی نیستند و به شما کمک نمی کنند تا کودکتان را ترغیب به حرف گوش دادن کنید. اگر به طور مداوم حرف هایتان را عملی نکنید، کودکتان به صحبت هایتان توجهی نخواهد کرد و در نتیجه رفتار مناسب را یاد نخواهد گرفت.

• در زمان حرف زدن با کودکتان صدای خود را بلند می کنید

زمانی که فرزندان به حرف‌های والدین خود گوش نمی‌دهند، بسیاری از والدین صدای خود را بلند و بلندتر می کنند. اما باید بدانیدکه اصولا فریاد زدن نتایج مثبتی را در پی نخواهد داشت. برعکس، الگوی ذهنی اشتباهی در ذهن کودکتان شکل می گیرد و کودکتان یاد خواهد گرفت که هر بار که صدای شما بلندتر شد به حرف هایتان واکنش نشان دهد.

علاوه بر این، تحقیقات نشان می‌دهد داد زدن می‌تواند به اندازه کتک زدن مضر باشد. این مساله به روابط شما با فرزندنتان آسیب می رساند و باعث می‌شود در آینده نیز فرزندتان به حرف‌هایتان اهمیتی ندهد.

در صورت تمایل میتوانید مقاله چگونه کودکی شاد داشته باشیم؟ را مطالعه کنید.

سخن پایانی

آموزش «خوب گوش دادن» به فرزندان به زمان، صبر و حوصله نیاز دارد. اگر در این زمینه تلاش کنید، بچه های شما مهارتی را می‌آموزند که تا آخر عمر برای آنها سودمند خواهد بود.
از طرفی، اگر احساس می کنید موانع و مشکلاتی برای این که فرزندتان به خوبی حرف های شما را گوش دهد، وجود دارد، سعی کنید تا آن مشکلات را رفع نمایید؛ به طور مثال، در صورت مشاهده عدم توانایی در تمرکز یا مشکل شنوایی در فرزند خود، حتما با یک پزشک متخصص صحبت کنید.

سوالات خود را در زمینه‌های تربیتی فرزندانتان را از ما بپرسید. سوال از شما؛ پاسخ از ما

سوالات متداول