راهنمای مطالعه
«چابهار» را بهشت گمشده ایران می دانند. «چابهار» یا «چهار بهار» با آب و هوای معتدلی که در تمام طول سال دارد، تداعی کننده فصل بهار می باشد و باب دل مسافران از سرتاسر نقاط ایران است. جاهای دیدنی چابهار آنقدر عجیب، منحصر به فرد و بکر هستند که هر گردشگری را شیفته و مسحور خود می کند.
سرزمین همیشه بهار، چابهار، تنها بندر اقیانوسی ایران به شمار می رود. از آنجا که کشتی های اقیانوس پیما می توانند در بندرگاه این شهر پهلو بگیرند، «چابهار» از نظر اقتصادی و بازرگانی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
اما آنچه این شهر زیبا و امن را به یکی از بهترین مقاصد توریستی ایران برای گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کرده، پیشینه و تمدن کهن این بندرگاه و همچنین چشم اندازهای اقیانوسی و اماکن طبیعی و بکر آن است.
در این مطلب از «پاسخ از ما» می توانید فهرستی از مهم ترین جاذبه های گردشگری «چابهار» را مشاهده کنید که خوب است بازدید از آنها را در برنامه سفرتان به «چابهار» بگنجانید.
کوه های مریخی (یا کوه های مینیاتوری)
به مریخ سفر نکنید! «کوه های مریخی» در ایران خودمان هستند. کوه های مریخی چابهار یکی از جالب ترین جاذبه های گردشگری و شگفت انگیزترین جلوه های طبیعت به شمار می روند؛ کوه هایی که تداعی کننده کره مریخ اند!
قدمت «کوه های مریخی» که در زبان محلی به «کالانی» یا «آریا» شهرت دارند، به ۴ تا ۵ میلیون سال قبل بر می گردد. همچنین، «کوه های مینیاتوری چابهار» دارای ارتفاع های مختلف از ۱۰ تا ۱۰۰ متر هستند.
«کوه های مریخی چابهار» برخلاف ظاهر نرمی که دارند، فوق العاده سخت هستند و از این رو، در زمین شناسی به آنها «زمین بد» (Badland) می گویند، چرا که نمی توان روی این گونه خطه ها، کشاورزی یا دامداری کرد و از این نظر ارزشی ندارند. علاوه بر سختی زمین، ریزش باران در این منطقه به اندازه ای کم است که هیچ گیاه و حتی علفی نمی تواند در آن بروید.
گفته می شود که روزگاری «کوه های مریخی» در زیر آب بوده اند و از نزدیکی کوه ها به دریا، وجود آثار به جا مانده از جزر و مد بر روی پیکره آن ها و همچنین کشف فسیل ماهی ها، صدف ها و سایر موجودات آبزی درون این کوه می توان صحت این ادعا را پذیرفت.
«کوه های مینیاتوری چابهار» با فرو رانش پوسته عمان به زیر مکران به وجود آمده و بر اثر فرسایش سریع به وسیله باد و باران به این شکل در آمده اند که خود یکی از پدیده های جذاب و نادر در زمین شناسی به شمار می آید.
«کوه های مریخی»، که سرآمد جاهای دیدنی چابهار می باشند، تشکیل شده از سنگ های رسوبی با ترکیبات مارن، رس و آهک هستند که رنگ سفید مایل به طوسی دارند و با تغییر نور در روز، رنگ های متفاوتی به خود می گیرند.
جالب است بدانید که مسیر منتهی به «کوه های مریخی» یکی از زیباترین جاده های ایران است و آسمان شب این منطقه شهرت فراوانی دارد.
گذشته از این ها، پیرامون «کوه های مریخی» به زیستگاه پرندگانی همچون فلامینگو، عقاب دشتی، حواصیل و تیهو تبدیل شده که زیبایی این منطقه را دو چندان کرده است.
همچنین، در حوالی این کوه ها، کمپ گردشگری شرایط اقامت و امکانات لازم را برای گردشگران فراهم می کند.
تالاب لیپار
«تالاب لیپار» معروف به تالاب صورتی از منحصر به فردترین جاذبه های طبیعی و بکر چابهار و کرانه دریای عمان می باشد که در جهان فقط چند نمونه مشابه با آن وجود دارد.
دریاچه صورتی چابهار در روستایی با نام «لیپار» در مسیر جاده ساحلی چابهار به گواتر، در میان دو کوه و در ساحل دریای عمان به وجود آمده است.
رنگ صورتی مایل به قرمز این تالاب محصول فعالیت پلانکتون‌هاست. با تشدید فعالیت این پلانکتون ها در برخی ماه ها از جمله فروردین، خرداد، شهریور، مهر، بهمن و اسفند، رنگ این دریاچه به قرمز یا صورتی تیره در می آید و در ماه های دیگر به رنگ صورتی روشن تری دیده می شود. البته این یک پدیده طبیعی است و عوامل مختلف دیگری به جز پلانکتون ها مانند میزان بارندگی ها و تغییرات آب و هوایی نیز تاثیر مستقیمی بر چهره این تالاب دارند.
گونه های بلوط و گزنه ای که در آب این تالاب قد علم کرده اند، صحنه فوق العاده زیبایی را به وجود آورده اند. ۹۳ گونه پلانکتون گیاهی، ۳۱ گروه پلانکتون جانوری، ۶۴ گونه از انواع نرم تنان، ۸۵ گونه انواع ماهی، ۲۴ گونه از سخت پوستان، ۱۴ گونه مایوبنتوز و ۴۶ گونه مختلف از جلبک ها و پرندگانی چون چنگر، فلامینگو، کشیم، انواع حواصیل، طاووسکن، باقرقره، تیهو، عقاب دشتی و گونه در حال انقراض اردک مرمری، اکوسیستم تالاب را تشکیل می دهند.
در نزدیکی این تالاب، دشتاری قرار دارد که اهالی منطقه آن را «عروس» می نامند. پنبه های وحشی که در دشتار «عروس» چابهار روییده اند، زیبایی این منطقه را دو چندان کرده اند.
جالب است بدانید که آب تالاب صورتی خوشرنگ، یکی از شورترین آب های جهان محسوب می شود.
قلعه پرتغالی ها (قلعه تیس)
«قلعه پرتغالی ها» قلعه ای تاریخی است که در زمان های دور توسط پرتغالی ها در ۵ کیلومتری شمال غربی چابهار در روستایی زیبا به نام «تیس» ساخته شده است.
پرتغالی ها در دوره استعمار ایران، برای محافظت از خودشان در برابر شورش هایی که ممکن بود محلی ها انجام دهند، تعدادی قلعه در سواحل و جزایر جنوبی ایران ساخته بودند که تعدادی از آن ها به جای مانده و تبدیل به آثار تاریخی شده اند.
«قلعه تیس» (قلعه پرتغالی ها) بر روی تپه ای در کنار خلیج ساخته شده. نگهبانان روی ۴ برج نیمه مدور و ۱۵ متری این قلعه اطراف را دیده بانی می کردند تا در صورت وجود خطر، قلعه را در حالت آماده باش قرار دهند.
هنگام طوفانی بودن خلیج نیز که راهیابی کشتی ها دشوار بوده، این برج ها همانند فانوس دریایی کشتی ها را هدایت می کرده اند.
مناره و گوشواره این بنا نشان می دهد که این قلعه به سبک سلجوقی ساخته شده است و با توجه به اتاق ها و ایوان های آن، سلسله های دیگر تاریخی هر کدام مرمت هایی را بر روی قلعه انجام داده اند.
نکته جالبی که شاید دوست داشته باشید بدانید این است که چوب های به کار رفته در سقف برای ساخت قلعه از منطقه ای دیگر به این محل حمل شده اند و چوب های بومی منطقه نیستند.
کوه های گل افشان
چشمه آب را تا به حال دیده اید، چشمه گِل چطور؟!
از دیدنی های حیرت انگیز شهرستان چابهار، کوه های گِل افشان آن است که پدیده ای طبیعی را به نمایش گذاشته اند که طی آن گل و لای از زیر زمین، چشمه وار به سطح زمین می رسد و شکل ماهوری به خود می گیرد.
چشمه های گل افشان چابهار جاذبه ای شگرف و نادر هستند که مهم ترین آنها در نقطه ای نزدیک به کُنارک به نام بندر تَنگ قرار دارد.
این گل فشان ها در زمینی مسطح قرار دارند و دارای سه تپه کوچک هستند که دهانه هایی به قطر چند سانتی متر دارند.
یکی از این تپه ها یا همان گل فشان ها، شبیه به آتشفشان است و در حال حاضر فعال می باشد. بقیه گل فشان ها نیز تا چند سال قبل فعال بودند و اما اکنون به صورت غیرفعال درآمده اند.
از دهانه گل فشان به طور متناوب گِل خاکستری رنگ خارج شده و به سوی دامنه آن سرازیر می شود. دوره تناوب این تراوش ها ده تا پانزده دقیقه است که این عمل با لرزش خاک همراه است و گاه صدایی همانند شلیک تفنگ از آن شنیده می شود.
گل فشان ها به دلیل فرو رفتن پوسته اقیانوس با شیب بسیار تندی به داخل زمین (در زیر این منطقه) به وجود آمده اند. این پدیده فشار زیادی به پوسته زمین وارد می کند که در نتیجه باعث خروج آب و به همراه آن گل و لای از زمین می شود.
گل فشان ها کاربردهای زیادی از جمله استفاده از گِل آن ها در سفال سازی، کوزه گری، بهره برداری از گاز، گردشگری، گِل درمانی و… دارند.
جالب است بدانید که اهالی منطقه گواتر به جای «گل فشان» از واژه «جلگه دشتیاری»، مردم شرق بلوچستان از «بوتن»، اهالی چابهار، کهیر و زرآباد از «گل پاشان» و «ناپک» به معنای «ناف زمین» یا «ناف دریا» و اهالی شرق هرمزگان از «آب باد» استفاده می کنند.
سواحل مکران
در جنوب شرقی ایران ساحلی است که در اشعار فردوسی از آن با نام «مُکران» یاد شده و مردم محلی، آن را «مَکران» می خوانند.
خط ساحلی مکران، نقطه اتصال کوه های بیابانی با دریا می باشد و چشم اندازی خیره کننده دارد. جلوه طلوع طلایی خورشید از فراز رشته کوه زاگرس و غروب سرخ رنگ آن بر پهنای اقیانوس، وصف ناپذیر و بسیار آرام بخش است.
علاوه بر طبیعت دلنواز، «مکران» زیستگاه حیواناتی است که نظیر برخی از آن ها را در هیچ جای دیگر ایران نمی توان دید. در این ساحل، علاوه بر گاو دریایی، انواع دلفین و نهنگ، سنجاب راه راه بلوچی و سایر حیوانات دریایی و پستانداران، بیش از ۲۰۰ گونه پرنده بومی، مهاجر آبزی، کنار آبزی و شکاری نیز که به صورت دائمی یا مهاجر هستند را می توان دید و این قضیه خود تجربه ای تکرار نشدنی از یک گردش ساحلی کنار آب های پهناور اقیانوسی را برای ما فراهم خواهد کرد.
نظرات مختلفی درباره علت نامگذاری این ساحل به اسم «مکران» وجود دارد.
بسیاری معتقدند که ریشه واژه «مکران» به زبان سومری و بابلی باز می گردد که هم ریشه واژه «مگان»، یعنی کرانه مگا (مگا به معنی قایقران)، بوده است.
خوب است بدانید که در کتاب تاریخی هرودوت، مورخ یونانی قرن پنجم میلادی از این سواحل به عنوان یکی از استان (ساتراپ) های ایران یاد شده است که این خود نشانی از قدمت حیات و اهمیت این سواحل می باشد.
منطقه حفاظت شده گاندو (باهو کلات)
تا به حال در کنار تمساح ها زندگی مسالمت آمیزی داشته اید؟
تمساح ها حیوانات فرصت طلبی محسوب می شوند که از هر چه که در دسترس شان باشد تغذیه می کنند.
اما بهتر است بدانید که همه تمساح ها هم بد ذات و وحشتناک نیستند! بر خلاف تمساح نیل و آب شور که از انسان هم تغذیه می کند، تمساح مردابی و گاندو، عادت حمله به انسان یا آدمخواری ندارد و اتفاقا تمساح ایرانی گاندو، حیوانی اجتماعی، بسیار ترسو و محتاط است!
گاندو ایرانی یکی از نمونه های نادر تمساح در دنیاست که نسبت به سایر تمساح ها، پوزه ای کوتاه تر داشته و در مناطقی از استان سیستان و بلوچستان مانند باهوکلات زیست می کند. «گاندو» در زبان بلوچی به معنی «راه رونده روی شکم» است.
البته انگلیسی زبان ها به تمساح گاندو «ماگرو» می گویند که از عبارت هندی «ماگار» به معنی هیولای آبی گرفته شده است. طول «گاندو» به ۴ متر می رسد و بین ۴۰ تا ۶۰ سال عمر می کند. «گاندو» نسبت به سایر تمساح ها پاهای قوی تر و بزرگ تری دارد، زیرا این تمساح ها برای عبور از مسیرهای خشک جهت یافتن منابع آبی جدید، بیشترین راهپیمایی روی زمین را دارند.
اگر کسی به «گاندو»که تنها تمساح ایرانی است، آسیبی وارد کند یا شکارشان کند، باید جریمه ای ۲۰ میلیونی بپردازد.
نکته جالب توجه اینجاست که گاندوها تهدیدی برای مردم منطقه به شمار نمی آیند و در برکه ها و استخرها در کنار مردم محلی زندگی می کنند، به طوری که بچه ها در این برکه ها شنا کرده و زنان با آسودگی خاطر در کنار برکه ها به شست و شو می پردازند.
اگر چه رژیم اصلی غذایی «گاندو» شامل انواع حیوانات می باشد، ممکن است با توجه به کمین گر بودن و گوشتخوار بودن این تمساح، به دلایلی نظیر دفاع از قلمرو، دفاع از لانه و بچه ها و یا تشخیص اشتباه در شکار، به انسان حمله ور شود که البته اتفاقی کم و نادر است.
امن ترین و راحت ترین راه برای تماشای این تمساح ایرانی، مراجعه به «برکه تمساح» (یک استخر حفاظت شده که از دو گاندوی بالغ میزبانی می کند) است.
با بازدید از منطقه حفاظت شده باهوکلات که زیستگاه طبیعی این حیوان است، می توانید «گاندو» را در طبیعت نیز مشاهده کنید.
بلوچ ها «گاندو» را نماد برکت می‌دانند و می گویند: «هر جا گاندو باشد، آب فراوان است».
آن ها معتقدند که با هجرت و مرگ این حیوان، خشکسالی و قحطی به آن ها روی خواهد آورد و به همین دلیل بسیاری از مردم منطقه از این تمساح های پوزه کوتاه محافظت و نگهداری می کنند.
علت این باور این است که گاندوها با حفر کانال‌هایی عمیق که طول آن ها به ۱۵ متر هم می‌رسد، علاوه بر ایجاد پناهگاهی برای استراحت خود در ساعت‌های گرم روز، از تبخیر آب نیز جلوگیری کرده و آب ذخیره شده در این کانال ها به حفظ آب برکه ها و تالاب ها در فصل های گرم و ایام خشکسالی کمک می‌کند.
درخت مکرزن چابهار
درخت «مکرزن» درختی بااصالت و معروف می باشد که در میان گردشگران نیک شهر و چابهار به شهرت رسیده است.
درخت «مکرزن» یا «لور» که با نام «انجیر معابد» نیز شناخته می شود، از تیره درختان کائوچویی است که اصالت آن به هند شرقی باز می گردد.
برگ های پهن «مکرزن»، میوه های قرمز خوشرنگ شبیه به انجیرش و هر شاخه سر به زیر این درخت که در زیر شن ریشه می دواند، آن را به یکی از جاذبه های دیدنی چابهار تبدیل کرده اند.
در هندوستان این درخت بیشتر درون معابد و در مجاورت زیارتگاه ها کاشته می شود. درخت «انجیر معابد» چابهار بالاتر از روستای «رمین» و همچنین در نقاط دیگر چابهار از جمله روستای «تیس» و دهستان «کهیر» (از توابع شهرستان کنارک) و … قرار دارد.
ساحل دریا بزرگ چابهار ( ساحل صخره ای چابهار)
تصاویری که در بسیاری از کارت پستال ها و ساحل های صخره ای دیده اید را تجسم کنید. ساحل بزرگ چابهار دقیقا همان چشم انداز را دارد.
موج های خروشان این ساحل که گاه ارتفاع آن ها به ۱۵ متر هم می رسد، با صخره های بزرگ ساحلی برخورد کرده و موج فشان های دیدنی و باشکوهی را خلق می کنند.
صدای مهیب برخورد امواج آب با صخره های پوشیده شده از خزه و قطره های آبی که در آسمان پرواز می کنند، جلوه بی نظیری را می آفرینند.
تماشای خرچنگ ها و لاک پشت هایی که در ساحل هستند نیز از دیگر لذت های این ساحل فوق العاده می باشد.
بزرگترین امواج و فواره های خروشان آب را در فصل تابستان می توان مشاهده کرد، اگر چه در دیگر فصول سال نیز این فواره ها در اندازه های کوچکتر ساحل صخره ای چابهار را تماشایی می کنند.
ساحل دریا کوچک چابهار (اسکله فروش ماهی چابهار)
برخلاف ساحل بزرگ که به امواج خروشان و موج فشان هایش شهرت دارد، در «ساحل دریا کوچک چابهار»، اسکله و موج شکن های بزرگی راه ورود به آب های آزاد را بسته اند و ساحلی آرام را خلق کرده اند.
آرامش «ساحل دریا کوچک چابهار» آن را برای تفریح های خانوادگی و به خصوص تفریح کودکان مناسب کرده است. این ساحل آرام محل مناسبی برای شنا و آب تنی نیز می باشد.
این ساحل همانند ساحل بزرگ، در حاشیه دریای عمان و در راستای اقیانوس هند قرار گرفته و البته شلوغ تر و پررونق تر از ساحل بکر بزرگ می باشد.
می توان از ماهیگیران حاضر انواع ماهی های تازه از جمله ماهی تُن و گلیت خریداری کرد و حتی اطلاعاتی را درباره روش های طبخ آن ها از صیادان آموخت.
غارهای سه گانه بان مسیتی
«تیس» روستایی است که که قدمت آن را به ۲۵۰۰ سال پیش تخمین می زنند. در اسناد مربوط به اسکندر مقدونی از آن با عنوان روستای «تیز» نام برده شده و اسم این بندر به مرور زمان از «تیز» به «تیس» و همچنین «بندر تیس»، که یکی از بندرگاه های مهم بازرگانی دریای عمان به شمار می رفته، تغییر نام پیدا کرده.
«تیس» اهمیت سابق خود به عنوان بندرگاه را از دست داده، اما هنوز یک روستای بندری محسوب می شود. البته ناگفته نماند هنوز هم ویرانه های این بندرگاه در اطراف روستای «تیس» به چشم می خورد.
روستای «تیس»، در هشت کیلومتری شمال غربی بندر چابهار و در دامنه کوه شهبازبند، سه غار باستانی را در دل خود جای داده که به نام های «غارهای سه گانه تیس» یا «بان مسیتی» مشهورند. «بان» در زبان بلوچی به معنی مرد صالح و خداپرست و «مسیتی» به معنی پرستشگاه است. بر این اساس، احتمالا این غارها در گذشته به عنوان پرستشگاه استفاده می شده اند.
مجموعه «غارهای سه گانه تیس» شامل یک غار طبیعی و دو غار دست ساز و مصنوعی است که در ارتفاع ۲۵ متر بالاتر از سطح زمین قرار دارد.
اولین غار که طبیعی است به صورت نیم دایره بوده و با تراش دیواره کوه توسط انسان ها توسعه یافته است.
درون این غار، مقبره ای با دیوارهای گچی سفید رنگ وجود دارد که بر فراز آن، مکعبی از سنگ و گچ ساخته شده و زیر بنای یک گنبد کوچک است. بر دیواره های مقبره، خطوط و علامت هایی ترسیم شده اند که به خط گجراتی و هندی شباهت دارند.
غار دوم که حاصل هنر دست انسان است، در سمت راست غار اول و در فاصله هفت قدمی از آن قرار دارد. آثار تراش و کنده کاری انسان ها روی دیواره ها برای ایجاد این غار را به راحتی می توان مشاهده کرد. سقف این غار کوتاه و ارتفاع دهانه ورودی آن حدود ۸۰ سانتی متر است. انتهای این غار مسدود شده و احتمال می رود که انتهایش با غار سوم مرتبط بوده و یا به چاه های زیرزمینی که محل دفن مردگان بوده راه داشته است.
در زمان‌های گذشته، اهالی این بندر، مردگان خود را درون چاه های دریایی می‌انداختند تا غذای موجودات دریایی شوند. احتمالا از آنجا که افراد بومی منطقه روزی خود را از دریا به دست می‌آوردند، به نوعی به دریا احساس دِین داشته و بدین سان می خواسته اند دین خود را به دریا ادا کنند.
سومین غار از مجموعه «غارهای سه گانه تیس» در فاصله ۵۰ متری از غار اصلی و در سمت چپ آن قرار دارد. طول دهانه ورودی این غار مصنوعی ۲۰ متر می باشد.
روستای باستانی «تیس» چندین جاذبه دیگر به جز غارهای سه گانه نیز دارد که از میان آن ها می‌توان به «گورستان جن ها» یا همان «جن سنط»، «قلعه پرتغالی‌ها»، «قلعه پیروز گت» و «مسجد جامع تیس» اشاره کرد.
مسجد جامع تیس
«مسجد جامع تیس» مسجد رنگارنگیست که حال و هوای آن با تمام مسجدهایی که در سایر نقاط ایران وجود دارد، متفاوت است. تماشای گنبد آن شما را به یاد خانه های شکلاتی و آبنباتی داستان های فانتزی کودکانه با گنبد و باروهایشان می اندازد.
در دامنه کوه «شهبازبند» و در روستای «تیس»، مسجدی که به «تک مناره» هم معروف است، با معماری زیبای هندی، پاکستانی و ایرانی اش نظر گردشگران را به خود جلب می کند.
این مسجد مربوط به اهل تسنن می باشد و طبق گفته های قدیمی تر ها، دومین مسجدی است که پس از اسلام در ایران ساخته شده.
البته ضلع شرقی این مسجد ۱۲۵۰ ساله، با سبک متفاوتی در حال مرمت و توسعه است و زوایای دیگر آن که مربوط به همان بنای دست نخورده قدیمی است، بسیار زیباتر می باشد.
ساحل گواتر
بندر گواتر در آخرین نقطه از ایران، در جوار منطقه حفاظت شده جنگل های حرا قرار دارد و یکی از بی نظیرترین جاهای دیدنی چابهار محسوب می شود.
اگرچه آب و هوای معتدل آن سبب شده تا امکان سفر و بهره مندی از زیبایی هایش حتی در فصول گرم سال نیز وجود داشته باشد، زیباترین منظره ساحل گواتر را در فصل پاییز می توان مشاهده کرد؛ یعنی درست زمانی که این ساحل میزبان پرندگان مهاجری است که دسته جمعی بر فراز آب های آن پرواز می کنند.
ساحل شنی گواتر نیز از آرامش بخش ترین فضاهای ساحلی چابهار محسوب می شود.
در این مطلب از «پاسخ از ما» در خصوص مکان های دیدنی چابهار صحبت کردیم. اگر شما هم تا به حال به چابهار سفر کرده اید و دوست دارید در خصوص تجربه های بی نظیر و وصف نشدنی خود با ما صحبت کنید، مشتاقانه پذیرای شنیدن دیدگاه های شما در بخش نظرات هستیم.
